किपूया थी थी नांया बारे बाखं न्यनेवाः न्ह्यब्वयादीम्ह प्रयाग मान प्रधान

किपूया थी थी नांया बारे बाखं न्यनेवाः न्ह्यब्वयादीम्ह प्रयाग मान प्रधान

दक्कले न्हापां बाखं न्यनेवा अभियान खलःयात किपुलिइ लसकुस दु, थ्व अभियान न्ह्याकाः दिइगुयात आपाःआपलं सुभाय् नं दु ।

थौं झी, नेपाःया छगू प्राचीन व ऐतिहासिक शहर किपूया दक्कले च्वय्लाःगु क्वाःच्व अर्थात् क्वाथच्वय् महाद्यः–पार्वती देगःया मुलय् बाखं न्यनेकने यायेत मुनाः च्वना । बाखं न्यनेकने यायेया न्ह्य बाखं छु खः? छाय् न्यनेकने माल ? गथे गुकथं धइगु छत्वाचा खँ न्ह्यथने ।

बाखं  छु खः धायेबलय् बाखं पुलांगु घट्नाया बिवरण खः, समाज सापक्ष काल्पनिक नं जुंइ फु । विशेष यानाः बाखं प्राकृतिक शक्ति व धार्मिक आस्थायात बःकयातःगु दु । बाखं  छाय् न्यनेकने माल धायेबलय् पुलांगु खँ सिइकेत, सिइकाः थुइकाः बांलाःगु गौरमय इतिहास म्वाकाः तयेत खः । बाखं  गथे गुकथं म्वाकाः तये धायेबलय् पुलांगु बाखं न्यनेकने यायेगु, बाखंया प्याखँ दयेकेगु, चित्र च्वयेगु मूर्ति दयेकेगु, लिपिवद्ध यायेगु थौंया बैज्ञानिक प्रविधिया इलय् फिलिम देयेकेगु खः । थुगु हे ज्याझ्वःकथं आः झी बाखं न्यनेकने याये त्यना । थौंया बाखं न्यने वा ज्याझ्वलय् जित बियातःगु विषय खः थाय्या नां

जिं नं अजा–अजिपिंपाखें, त्वाः बहालय् न्यनातयागु, सपूm ब्वनागुयात बःकयाः किपूया थीथी नां छुनातःगु वारेया बाखं कने त्यना । द्वंविद्वं क्षेमा यानाः दिसँ । थ्व थाय्या नां कयाः हालातःगु आजुद्यःया छपू पुलांगु भजनयापाखें सुरु याये ¬–
हे जय जय बाघभैरव छिके सेवा, हे अति नं भायानक ख्वाल वांखासे दिल रे प्रभु वांखासे दिल रे
हे भिन भिन लोक भिन भिन लोक थिति अति कहल जाक नाम १
हे पद्म कस्तपुरी देश अति स्वभा लाक रे हे प्रभु अति स्वभा लाक रे
हे देशया प्रजापति, देशया प्रजापति पालयाक श्री बाघभैरव नाम गुँदेसं २

परापूर्व कालय् स्वनिगः अर्थात् काठमाडौं उपत्यका छगू तःधंगु पुखू खः । उगु पुखूलिइ उगु ई धाइ सत्ययूगय् विपश्वी वुद्धं पद्म स्वांया पू क्वःफाना थकूगु जुयाः च्वन । उगु पूपाखें पद्म स्वां अर्थात् पलेस्वां ह्वगुलिइ जाज्वल्यमान ज्योति उत्पन्न जुल । उत्पन्न जूगु ज्योति दर्शन यायेत त्रेतायूगय् महाचीनं मञ्जुश्रीं तःधिम्ह कलाः बरदा व चिधिम्ह मोक्षदानापं ब्वनाः वःगुजुल । दुरु पुखू च्वसं गुँच्वकाय् ध्यान तपस्या च्वनाः मञ्जुश्रीं थःगु खड्गं कच्छपाल पर्वत पालाः तःछ्यानाः तःधंपुखूया लः पितछ्वयाः बस्ती दयेकाः बिल । ध्यानच्वंगु थ्व गुँच्वका जूगुलिं ध्यानाच्व धाःगु धइगु दु । बस्ती दयेकूगु दिंं खाइसंल्हुकुन्हु ध्यानच्वमाजु तथा महाचम्पादेवीया रुपय्  व मोक्षदा ध्यान च्वनाः शिक्षा ब्यूग दिं श्रीपञ्चमीकुन्हु महासरस्वतीया रुपय् मानय् यानाः थ्व निन्हु श्रद्धालु भक्तजनपिं पूजा अर्चना याःवनाः मेला पर्व न्ह्याकाः वयाच्वंगु दु ।

पुखूया लः बाःवंगुलिइ नागतय् जुजु कर्कोटक नाग नं पिहां वनेत्यंगुलिं मञ्जुश्रीं थःगु खड्गं पुखूतलय् गाःवंक पालाः अनया चा ध्यानच्व क्वसं वांछ्वगु गुंयात क्वध्यानच्व धायेयानापं ध्यानच्व माजुया छगू पाली नं धायेगु याः, अथे हे छगू पाली शक्ति पीठया रुपय् दुरुपुखूया लँय्सं स्वनातःगु दु । गाःवंक दयेकाः ब्यूगु तःधं(तःह्रं) पुखुलिइ कर्कोटक नाग विरामान जूगजुल । मञ्जुश्रीनाप वःपिं उपाशक–उपाशिकापिन्त थन हे बस्ती याकाः थकल । पद्म अर्थात् पलस्वांलय् उत्पन्न जूगु ज्योति दर्शन याःवम्ह मञ्जुश्रीं बस्ती दयेकाः वंगु थ्व थाय्या नां पद्मकाष्ठपुर धकाः नां छुगु जुल, थ्व थाय् भतिचा डाँडा नं जूगुहुनिंं पद्मकाष्ठगिरि नं धायेगु जूगु खः धइगु न्यने दु ब्वने दु ।

अथे हे द्वापर यूगय् भास्तिकापुरय् (थक्वाः) बाणासुर(लाखय्) च्वनिगु जुयाच्वन । बाणासुरया दानासुर, कच्छपासुर नांया निम्ह काय् व प्रभावति नांया छम्ह म्ह्याय् दुगु जुयाच्वन । प्रभावतिया छन्हु म्हगसय् श्रीकृष्णया काय् प्रद्युम्न खनाः मतिना जुल, नापलायेगु नं यात, तर प्रभावतिया बौ, दाजुपिन्सं मञ्जुर मयासेंलि श्रीकृष्ण वयाः युद्धयानाः इमित स्यानाः बिल । प्रभावतिया म्वः ल्हुइगु पुखू (दह)च्वसं च्वंगु पर्वतयात कृष्णया चक्रं तछ्यानाः पुखूया लः पिछ्वयाः बिल । पर्वत तःमछ्याकेत पनाःच्वंम्ह कच्छपासुरयात अन हे स्यानाः ब्यूगुलि थ्व पर्वत च्वबहाःयात कच्छपालपर्वत धाःगु धइगु दु । कृष्णनाप गोकुलं वःपिं ग्वालात थन हे बस्ती यानाः च्वन, थुपिं हे ग्वालात ग्वाः थरया रुपंं थौंतकं दु,  व हे ग्वाःतमध्ये छम्ह ‘नेप’ नांया ग्वाःया सा न्हिंन्हिथं सुथय् अनवंथनवं मस्यू, दुरु नं मब्यू अथे जुयाः छन्हू ग्वाःनं थःम्ह साया चिवाःकाल । सुथन्हापां सा बागमती सिथसिथं ग्वलया छगू थासय् थःथम्हं दुरु तुरुरुरु हायेकाः लिहांवल । दुरुहायेकूगु थासय् ‘नेप’ ग्वाःनं गाः म्हुयास्वःबलय् पशुपति महाद्यः प्रकट जुल, । प्रकट जूम्ह महाद्यःया मिंज्वालां ग्वाः अन हे मुक्ति जुल । वहे ग्वाःया काय् भूमातङ्ग जुजु यात । गोपालवंशया भूमातङ्ग हे न्हापांम्ह जुजु जूम्ह जुल । ‘ग्वाः’या नामं किपू, थांबहाः त्वालय्  बःचाधंगु  ‘ग्वाः पुखू’ नामंजाःगु पुखू नं दु । थ्व थाय्या सा, थ्व थाय्या मनूपाखे पशुपति महाद्य प्रकट जूगु व थ्व थाय्या मनू न्हापांम्ह जुजु जूगुलिं थ्व थाय्या कीर्ति तःधं धइगुकथं कीर्तिया रुपं थ्व थाय्यात कीर्तिपुर धाःगु धइगु न्यने दु ।

थ्व थाय्यात गुँदेय् नं धाइ, गुँदेय् छाय् धाललय् धइगु सम्बन्धय् नं आपलं बाखं दु, छपू बाखं कने – प्राचीनकालय् किपूवासीतय् थः वस्तुत अर्थात् सा, मेय्, च्वलय्, दुगु, फै लिकसं च्वंगु गुँइ ज्वःवनीगु जुयाच्वन । वस्तु ज्वःवनिंपिं जवाः मचातय् म्हाइपु छ्यायेत इलय्ब्यलय् थीथी कासा म्हितीगु जुयाच्वन । छन्हु चायाम्ह धुँ दयेका म्हितेगु याःगु जुल । जवाःमचातय् गुलिसिनं म्ह, गुलिसिनं तुति, छ्यं दयेकल । धुँया म्ह फुक्क दयेकेधुंकाः ल्वय्क मेँ तयेत सिमाहः माःवन । थ्व हे इलय् महाद्यः थः काय् गणेश तःन्हु मखना मामा जुजुं क्वय्ना खुसि म्हिताच्वंगु लुइका कैलासय् लिहाँ नु धाःबले गणेशं थ्व थाय् तःसकं न्ह्याइपुल थन हे च्वने धासेंलि महाद्यःवं गणेद्यःयात जलविनायकया रुपय् च्वं धकाः धयाः अनं महाद्यः चाह्युह्युं किपू डांडाया उत्तरपाखे थ्यंगु जुल । अन छगू गालय् यचुसेच्वंक लः बुयाच्वंगु बुंगाः खनाः लः त्वन । लः त्वनेधुंकाः किपू डांडा गयाः च्वय् थ्यन । गणेशयात मामां जुयाः चाःह्युह्युं महाद्यःयात नये नं पित्याःगु जुयाच्वन । नयेगु छुं दुगु मखु, छु नये, छु नये जुल । अनसं फैचात ज्वयातःगु खन, थ्व हे नयेला धकाः मति वल, तर गथे नये थः जुल साकाहारी । हान अन चायाम्ह छम्ह धुँ खन, अले महाद्यः चायाम्ह धुँइ दुबिनाः भैरव जुयाः फैचात नयाबिल । मेँ तयेत सिमाहः काःवंपिं जवाःमचात वःबलय् थः फइचात मखंन । थुखें उखें स्वल मरु । थःपिन्सं दयेकाम्ह चायाम्ह धुँ धात्थेंयाम्हथें फुइँफुइँ सासः ल्हानाच्वन । जवाःमचात अजूचायाः
त्वालय् वना थः मां–अबु, अजा–अजिपिं सःताहल । धात्थें फैचात मरु, थय्क स्वलं छम्ह धुँया म्हुतुइ ह्याउँक हि खने दु अले छम्ह थकालिम्ह अजां धुँयाके न्यन, अय् धुँ जिमि फैचात ग्व ?  धुँ रुपी भैरवं लिसः बिल छिमिथाय् क्वय् बुंगालय् लः त्वनेधुन, छिमि फैचात नं नयाबियाः, छिमिप्रति जि ऋणी जुल । अथे जुयाः थ्व थाय्या जि संरक्षक जुयाच्वने धइगु वचन बिइयानापं फैचात नयागु खः धकाः आं यानाक्यन । जवाः मचातय्सं तं पिकया छन्त मेँ नं तये मखुत आम्थे हे आं खायाः च्वँ धकाः सराः बिल । सराः ब्यूगुलिं आजुद्यःवं न्ह्याबलें आं यानाच्वंगु व मे नं मदुगु खः धइगु दु । धुँरुपी स्वंगः मिखा कनाच्वंम्ह भैरवं ब्यूगु बचंयात किपूवासीं शिरोधार यानाः थःगु देय्या आराध्यदेवकथं थौंतक मानय् यानावयाच्वंगु खः धइगु जनधारणा दु । आजुद्यः विराजमान जूगु गुंलागाया नामं थ्व थाय्यात गुंदेय् नं धायेगु यानावयाच्वंगु जुल ।

हाकन लिपा वयाः थ्व थाय्यात कीर्तिपुर व किपू धायेगु यानावयाच्वंगु दु थथे छाय् धायेगु यातलय् धइगु बाखं धाये वा इतिहास  थथे दु – नेपालसम्वत् २१९ अर्थात् झिंनिगू शदीपाखे जुजु शिवदेवं वलवलदेवीया तपस्या यानाः बःखुइ बँपनाः थाय्थासय् ल्वहंहिति, बुंगाः, पुखू दयेकाः प्यत जाःगु न्यागू ध्वाखा दुगु दरवार (श्रीराजगृह) बांलाक जग तयाः दयेकाः थ्व प्राचीन थाय्यात छगू व्यवस्थित “पुर”या रुपं विकास यानावंगु धइगु बाखं तथा बंशावली दु ।
छगू पूर्वाधारयुक्त गढया रुपं स्थापीत ऐतिहासिक थ्व “पुर”यातः जुजु शिवदेवं थःगु “कीर्ति”या  रुपय्  कीर्तिपुर नां छुनाावंगु खः धइगु नं न्यने दु । नेवातय् आपलं नांं चीहाकलं धायेगु चलनकथं “कीर्ति”या कि “पुर”या पूजक कयाः किपू धायेगु नंं यानाच्वंगु खः धइगु न्यने दु ।

थुगुकथं थ्वथाय्या थीथी नां तयावंगु बाखं दुगु जुल, जिं न्यनाः तयागु बाखं थुलि हे जुल, बाखं मन तयाः न्यनादिइपि सकलसित सुभाय् । मगाःमचाः जुइ फु, द्वं–विद्वं क्षेमा फ्वने । बाखं कनेगु अवसर बियाः दिइपिं बाखं न्यने वा अभियान खलःयात हाकन छक लिसा कयाः सुभाय् देछाये शुभाय् !