स्वस्थानी बाखं, माधव नारायण व माघ हाःवनीगु
श्रीकृष्ण महर्जन
दँय् दसं पोहलाथ्व पुन्हि अर्थात मिला पुन्हिनिसें सिल्लाथ्व पुन्हि अर्थात सिपुन्हि तक लच्छियंकं नेवाःत जक मखु नेवाः मखुपिन्सं तकं स्वास्थानीया बाखं कनेगु, सुथय् सुथय् माघ हाः वनेगु, माधव नारायणया भक्ति यायेगु नाप नापंं सक्वय् नादी खुसिइ मेला व ख्वपया खोंह्रय् जुइगु मेलायात लुमंकी ।
लच्छि तक विशेष याना माधव नारायण पुजा आजा यायेगु नापं भक्तिभाव यायेगु चलन नेवाः समाजय् दु । माधव नारायण द्यः धाइम्ह नारायण द्यः हे खः । नारां द्यः अर्थात नारायण धयेवं हे वयागु ल्हातय् शंख चक्र गढा पद्म दइ । बैष्णवी सम्प्रदाय कथं नारां द्यःयात विशेष कथं पुजा याइगु अले नारां द्यःया महिना कथं हे लच्छि सिल्लाथ्व पुन्हि तक नालातःगु दु । वैष्णवी सम्प्रदायपाखें नारां द्यःयात लय् लय् पतिकं थीथी नामं पुजा आजा यायेगु व भक्ति यायेगु याना वयाच्वंगु खःसा पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें धाःसा माधव नारायणया नामं पुजा आजा यायेगु नापं भक्तिभाव यायेगु याना वयाच्वंगु खने दु । शैव धर्मालम्वीतय्सं हरि हरया रुपय् रुपय् माधव नारायणयात पुजा याइ । उकिं महाद्यःया नं पुजा आजा यायेगु याना वयाच्वंगु दु । वैष्णवी व शैव निगुलिं धर्मयापिन्सं नं माधव नारायणयात नाला वयाच्वंगु खने दु ।
थ्व इलय् नेवाःतय्सं थःथःगु परम्परा कथं फल्चा फल्चाय् दाफा थायेगु तकं याइ । विशेष याना माधव नारायण व महाद्यःया म्ये हालेगु तकं याइ । खिं बाजंया तालय् ताः थाना नापं बबुचा अर्थात झ्यालिंचा थाना दाफा थायेगु याइ । सुथ न्हापां दाफा थायेगु ज्या थौंकन्हय् तक नं नेवाःतय्गु वस्ती वस्तीइ ल्यनाच्वंगु दनि । दाफा संस्कृति धइगु नेवाः समाज दुनेया सकलसिगु मंकाः संस्कृतिक कथं नाला वयाच्वंगु दु । लच्छि तक स्वनिगःया तसकं पुलांगु नेवाः वस्ती सक्वया नादि खुसि अर्थात सालि नदिइ तःधंगु मेला जुइ । मेला धइगु लच्छियंकं जुइगु मेला खः । स्वस्थानी बाखनय् तक नं नादि खुसिया उल्लेख जुयाच्वंगुलिं हे स्वस्थानी बाखं कनीगु इलय् लच्छि तक अन तःधंगु मेला जुइगु खः । विशेष याना माधव नारायण तकं स्वस्थानी धलं दनीगु खःसा माधव नारायण नाप नापंं मेमेपिं नं धलं लनेगु याइ । न्हिइ छछाः जक नया लच्छि तक च्वनेमाःगु थुगु अपसंयात तसकं थाकूगु अपसंया रुपय् नालातःगु दु । अपसं च्वनीपिं मिसापिन्सं ह्याउगु वसः पुनेमाःगु चलन दु । मिजंपिं अपसं च्वन धाःसा लँय् वनीगु इलय् म्ह दाना वनेमाःगु चलन दु । अपसं च्वनीगु झ्वलय् अपसं च्वंपिन्त थीथी लागाय् तकं न्यासि हे वना चाःहिइकेमाःगु चलन दु । ख्वपया खोह्रय् नं थ्व हे इलय् लच्छि तक अपसं च्वनीगु चलन दु । अन नं खोह्रंय् वना थाय् थासय् तकं चाःहिलेमाःगु चलन दु । ख्वपय् धाःसा थःपिं लाःलाःगु इलय् नं अपसं च्वने जिउ । ख्वपय् नं माधव नारायण नाप नापं हे अपसं च्वनेगु अले माधव नारायणया नां कया देसाः चाःहिलेगु याइ । न्ह्यागु जूसां माधव नारायण नाप नापं स्वस्थानीया धलं दनीगु धइगु सक्व व ख्वपय् निगुलिं थासय् दुगु खः ।
थ्व हे लच्छि तक नेवाःतय्सं थःथःगु छेँय् छेँय् तकं बाखं कना वयाच्वंगु दु । बहनी बहनी बाखं कना बाखंपाः बिइगु नेवाःतय्गु थःगु हे कथंया पहः खः । नेवाःतय्सं न्हापा न्हापा नेवाः भासं हे बाखं कना वयाच्वंगु खःसा लिपांगु इलय् वया खय् भाय्या सफू ब्वना नं बाखं कनेगु याना हयाच्वंगु दु । स्वस्थानी बाखं सँक्वय् न्यासःदँ पुलांगु तक दु धकाः स्थानीयवासीं दावी याना वयाच्वंगु दु । अनुसन्धान कर्तातय्सं धाःसा आः तकया दक्ले पुलांगु स्वस्थानीया बाखं सफू धइगु नेपाल संवत ६९३ संया लुइकूगु दु । राष्टिय अभिलेखालय सं सुरक्षित जुयाच्वंगु बाखं सफू नेवाः भासं च्वयातःगु दु । थुगु बाखनय् निन्हु छचा तक अपसं च्वना क्वचायेकेगु खँ उल्लेख यानातःगु दु । थुगु बाखं सफूयात गोमय्जुया बाखं धकाः उल्लेख यानातःगु दु । महाद्यवं पार्वतीयात कनाच्वंगु थुगु बाखनय् गोमय्जु, शिवभक्त ब्राम्हण, सती ब्राम्हणी, चन्द्रावती, अले नवराज लावन्यदेशया जुजु जुइगु नापं लावन्यमतीया खँ जक दुथ्याकातःगु दु । स्वस्थानीया बाखं सफूया इतिहासयात स्वल धाःसा आः तक लुयावःगु दक्ले पुलांगु बाखं सफूया रुपय् गोमय्जुया बाखं सफूयात नाला वयाच्वंगु दु । स्वस्थानी धाइम्ह सु खः धकाः नं न्ह्यसः ब्वलनी । स्वस्थानीयात स्वस्थानीमात अले स्वस्थानी भगवान नापं स्थानीय द्यः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु । सक्वया नेवाःतय्सं ला स्वस्थानी धाइम्ह बज्रयोगिनी द्यः धया वयाच्वंगु दु । गुलिं गुलिसिनं ला स्वस्थानी धाइम्ह महाद्यःया कला पार्वती धायेगु याना वयाच्वंगु दु । स्वस्थानीया सफुतिइ स्वल धाःसा महाद्यः व पार्वतीया किपाः तयातःगु दुगुलिं पार्वती धाइम्ह हे स्वास्थानी धकाः थुइकेगु स्वाभाविक हे खः । गुलिं गुलिं सफुतिइ धाःसा ओम खँग्वःयात हे स्वस्थानी धकाः थुइकेगु कथंया किपाः तयातःगु मदुगु मखु ।
बाखं सफुतिइ स्वस्थानीदेवी धाइम्ह महामायाया शक्तिया छगू रुप खः । महामायाया शक्तियात मूल प्रकृति नं धायेगु याः । थ्व सारा विश्व ब्रम्हाण्ड फुक्कं उम्ह हे मूल प्रकृतिया रुप देवीशक्तिं दयाच्वंगु खः । मिं पुइगु, लखं ख्वाउँसे च्वंकीगु, सूद्र्यः नं निभाः त्वयेकीगु आदि संसारया सकतां ज्या प्रकतिया हे व्यवस्था खः । उज्वःम्ह शक्तिरुपी परमेश्वरयात सदां नमस्कार याये धकाः न्ह्यथनातःगु दु । स्वास्थानीया बाखं महाद्यःया काय् कुमारं अगस्ते ऋषियात कनाच्वंगु खः धकाः कुमारं आज्ञा जुल हे अगष्टे मुनि धकाः न्हिया न्हिथं कनेगु यानातःगु दु । सक्व नाप स्वापू दुगु ग्रन्थ मणिशैल महावरणय् धाःसा दक्ले न्हापां मायासुर धाइम्ह दानव स्याये मफया पराजीत यायेत विष्णु भगवान बज्रयोगिनीया आरधणा याःगु इलय् मांकाः भैरव थः हे पुरोही जुया दक्ले न्हापां विष्णु भगवानयात स्वस्थानी धलं दंके बिउगु धकाः उल्लेख यानातःगु दु । माघ महिनाय् विष्णुयात माधव नारायण धाःगु जुया बास्तवय् माधव नारायण धाइम्ह भगवान विष्णु हे खः धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । माधव नारायणया मूर्तियात धलं दनेगु नेतृत्व यानाच्वंम्ह कथं नालातःगु दुसा मेमेपिं मनूत धाःसा माधव नारायणया नेतृत्वय् हे नाप नापं धलं दनीगु खः ।
स्वस्थानी द्यःया निगू मूर्तियात स्वस्थानी मूर्ति धकाः हे पुजा आजा याना वयाच्वंगु दु । मल्लकालय् पलिस्था यानातःगु छगू मूर्ति अले थनि निगू दशक न्ह्यः सक्वय् पलिस्था याःगु दु न्हूगु कथंया स्वस्थानीया मूर्ति । थ्व निगू स्वस्थानीया मूर्ति तसकं ब्यागलं ब्यागलं कथंया मूर्ति खः ।
येँया मखंया तानाबहाः आर्थात नारणी बहालय् मल्लकालय् पलिस्था यानातःगु स्वस्थानीय मूर्ति स्वयेबलय् महाद्यः व पर्वतीया मूर्ति थें च्वं । ल्वहंयागु थुगु मूर्तिइ महाद्यःया बाहां द्धं नं दु अले पार्वतीया बहां सिंह नं दु । थुगु मूर्ति येँया मल्ल जुजु प्रताप मल्लया इलय् पलिस्था याःगु खः धाइ । नेपाल संवत ७७४ पाखे पलिस्था याःगु थुगु मूर्तियात आः तक लुयावःगु दक्ले पुलांगु स्वस्थानीया मूर्तिया रुपय् नालातःगु दु । सक्वय् च्याकुंलाःगु देगःया दुने पश्चिपाखे स्वका पलिस्था यानातःगु स्वस्थानीया मूर्ति ल्वहंयागु मूर्ति खः । सक्वय् ल्हातं च्वयातःगु स्वस्थानीया बाखं सफुतिइ उल्लेख जुयाच्वंगु कथं च्याम्ह अष्टमातृकाया दथुइ स्वंगः मिखा दुम्ह, प्यपा ल्हाः दुम्ह अले छपा ल्हातं खड्ग, मेगु ल्हातं च्वामो, मेगु ल्हातं बरमाल ज्वनाच्वंम्ह नापं छपा ल्हातं आशिवाद बियाच्वंम्ह मुलुकछ्याना फयेतुनाच्वंम्ह मूर्ति खः । थुगु मूर्ति सक्वया नादि खुसि अर्थात साली नदिया लिक्क पलिस्था यानातःगु दु । स्वस्थानीयात थःथःगु कथं ब्याख्या याना वयाच्वंगु जूसां नं स्व धइगु थः अले स्थान धइगु थाय् अर्थात थःगु थाय्याम्ह द्यः जुया हे स्वस्थानी द्यः धायेगु याना वयाच्वंगु खः धकाः अःपुक थुइकेगु याना वयाच्वंगु दु । थुगु इलय् नेवाःतय्गु वस्ती वस्तीपाखें सुथ न्हापां खुसिइ वना ख्वाः सिला माधव नारायणया गुणगान याना मंकाः कथं म्ये हाला वइगु यात हे माघ हाः वनेगु धाइगु खः । थःपिनिगु लिक्क लाःगु खुसिइ वना अथे माघ हाला वइगु खःसा लिपांगु इलय् वया खुसि फोहर जुया खुसिइ मवंसे पीगं द्यः वा महाद्यः दुथाय् वना अननिसें हे द्यःया नां कया म्ये हाला वइगु चलन जुया वःगु दु । न्हापा खुसिइ वनीगु खःसा आः पीगं द्यः वा महाद्यः दुथाये वनेगु यानाहःगु धइगु छगू कथं माघ वनेगुलिइ हिउपाः वःगु खने दु । उगु इलय् थीथी द्यःया नां कया म्ये हाला वनेगु याइ । अथे म्ये हाला चाःहिलेगु इलय् बाजंंया ल्याखं शंख पुइगु याइ । शंख पुया हे मनूतय्त थाना वनेगु नापं माघ हाला वयेगु इलय् नं शंख पुया वइगु खः । थःथःगु लागाय् तकं चाःहिलेगु याइ । अले दक्ले लिपांगु दिं माघ हाःवनेगु क्वचायेकीगु पुन्हि अथे धइगु मिला पुन्हिया दिनय् धाःसा माधव नारायणया मूर्ति खतय् तया जात्रा यायेगुनिसें थःथःगु परम्परा कथं जात्रा याइगु नं चलन दु । थुगु कथंया माघ हाःवनेगु चलन विशेष याना नेवाःतय्गु पुलां पुलांगु वस्तीइ आः तक नं चलन दु ।
नेवाःतय्सं न्हापां न्हापां प्रकृतियात पुजा याना वयाच्वंगु खः अले थःपिनिगु जीवनय् माःगु सामानयातनिसें वस्तुयात पुजा याना वयाच्वंगु खः । उकिं सायद् खुसि वा लःयात पुजा याइगु ईया रुपय् पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें लच्छि तक नालातःगु खयेमाः । लिपा वैष्णवी धर्मया प्रभावं नारां द्यःयात पुजा यायेगु कथं माधव नारायणयात अले शैवतय्गु प्रभाव कथं महाद्यःयात पुजा याना हःगु खयेमाः । उकिं नेवाःतय्सं पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें लच्छि तक माधव नारायण व महाद्यःयात नं पुजा याना वयाच्वंगु खयेमाः धकाः धायेछिं ।
श्रीकृष्ण महर्जन
दँय् दसं पोहलाथ्व पुन्हि अर्थात मिला पुन्हिनिसें सिल्लाथ्व पुन्हि अर्थात सिपुन्हि तक लच्छियंकं नेवाःत जक मखु नेवाः मखुपिन्सं तकं स्वास्थानीया बाखं कनेगु, सुथय् सुथय् माघ हाः वनेगु, माधव नारायणया भक्ति यायेगु नाप नापंं सक्वय् नादी खुसिइ मेला व ख्वपया खोंह्रय् जुइगु मेलायात लुमंकी ।
लच्छि तक विशेष याना माधव नारायण पुजा आजा यायेगु नापं भक्तिभाव यायेगु चलन नेवाः समाजय् दु । माधव नारायण द्यः धाइम्ह नारायण द्यः हे खः । नारां द्यः अर्थात नारायण धयेवं हे वयागु ल्हातय् शंख चक्र गढा पद्म दइ । बैष्णवी सम्प्रदाय कथं नारां द्यःयात विशेष कथं पुजा याइगु अले नारां द्यःया महिना कथं हे लच्छि सिल्लाथ्व पुन्हि तक नालातःगु दु । वैष्णवी सम्प्रदायपाखें नारां द्यःयात लय् लय् पतिकं थीथी नामं पुजा आजा यायेगु व भक्ति यायेगु याना वयाच्वंगु खःसा पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें धाःसा माधव नारायणया नामं पुजा आजा यायेगु नापं भक्तिभाव यायेगु याना वयाच्वंगु खने दु । शैव धर्मालम्वीतय्सं हरि हरया रुपय् रुपय् माधव नारायणयात पुजा याइ । उकिं महाद्यःया नं पुजा आजा यायेगु याना वयाच्वंगु दु । वैष्णवी व शैव निगुलिं धर्मयापिन्सं नं माधव नारायणयात नाला वयाच्वंगु खने दु ।
थ्व इलय् नेवाःतय्सं थःथःगु परम्परा कथं फल्चा फल्चाय् दाफा थायेगु तकं याइ । विशेष याना माधव नारायण व महाद्यःया म्ये हालेगु तकं याइ । खिं बाजंया तालय् ताः थाना नापं बबुचा अर्थात झ्यालिंचा थाना दाफा थायेगु याइ । सुथ न्हापां दाफा थायेगु ज्या थौंकन्हय् तक नं नेवाःतय्गु वस्ती वस्तीइ ल्यनाच्वंगु दनि । दाफा संस्कृति धइगु नेवाः समाज दुनेया सकलसिगु मंकाः संस्कृतिक कथं नाला वयाच्वंगु दु । लच्छि तक स्वनिगःया तसकं पुलांगु नेवाः वस्ती सक्वया नादि खुसि अर्थात सालि नदिइ तःधंगु मेला जुइ । मेला धइगु लच्छियंकं जुइगु मेला खः । स्वस्थानी बाखनय् तक नं नादि खुसिया उल्लेख जुयाच्वंगुलिं हे स्वस्थानी बाखं कनीगु इलय् लच्छि तक अन तःधंगु मेला जुइगु खः । विशेष याना माधव नारायण तकं स्वस्थानी धलं दनीगु खःसा माधव नारायण नाप नापंं मेमेपिं नं धलं लनेगु याइ । न्हिइ छछाः जक नया लच्छि तक च्वनेमाःगु थुगु अपसंयात तसकं थाकूगु अपसंया रुपय् नालातःगु दु । अपसं च्वनीपिं मिसापिन्सं ह्याउगु वसः पुनेमाःगु चलन दु । मिजंपिं अपसं च्वन धाःसा लँय् वनीगु इलय् म्ह दाना वनेमाःगु चलन दु । अपसं च्वनीगु झ्वलय् अपसं च्वंपिन्त थीथी लागाय् तकं न्यासि हे वना चाःहिइकेमाःगु चलन दु । ख्वपया खोह्रय् नं थ्व हे इलय् लच्छि तक अपसं च्वनीगु चलन दु । अन नं खोह्रंय् वना थाय् थासय् तकं चाःहिलेमाःगु चलन दु । ख्वपय् धाःसा थःपिं लाःलाःगु इलय् नं अपसं च्वने जिउ । ख्वपय् नं माधव नारायण नाप नापं हे अपसं च्वनेगु अले माधव नारायणया नां कया देसाः चाःहिलेगु याइ । न्ह्यागु जूसां माधव नारायण नाप नापं स्वस्थानीया धलं दनीगु धइगु सक्व व ख्वपय् निगुलिं थासय् दुगु खः ।
थ्व हे लच्छि तक नेवाःतय्सं थःथःगु छेँय् छेँय् तकं बाखं कना वयाच्वंगु दु । बहनी बहनी बाखं कना बाखंपाः बिइगु नेवाःतय्गु थःगु हे कथंया पहः खः । नेवाःतय्सं न्हापा न्हापा नेवाः भासं हे बाखं कना वयाच्वंगु खःसा लिपांगु इलय् वया खय् भाय्या सफू ब्वना नं बाखं कनेगु याना हयाच्वंगु दु । स्वस्थानी बाखं सँक्वय् न्यासःदँ पुलांगु तक दु धकाः स्थानीयवासीं दावी याना वयाच्वंगु दु । अनुसन्धान कर्तातय्सं धाःसा आः तकया दक्ले पुलांगु स्वस्थानीया बाखं सफू धइगु नेपाल संवत ६९३ संया लुइकूगु दु । राष्टिय अभिलेखालय सं सुरक्षित जुयाच्वंगु बाखं सफू नेवाः भासं च्वयातःगु दु । थुगु बाखनय् निन्हु छचा तक अपसं च्वना क्वचायेकेगु खँ उल्लेख यानातःगु दु । थुगु बाखं सफूयात गोमय्जुया बाखं धकाः उल्लेख यानातःगु दु । महाद्यवं पार्वतीयात कनाच्वंगु थुगु बाखनय् गोमय्जु, शिवभक्त ब्राम्हण, सती ब्राम्हणी, चन्द्रावती, अले नवराज लावन्यदेशया जुजु जुइगु नापं लावन्यमतीया खँ जक दुथ्याकातःगु दु । स्वस्थानीया बाखं सफूया इतिहासयात स्वल धाःसा आः तक लुयावःगु दक्ले पुलांगु बाखं सफूया रुपय् गोमय्जुया बाखं सफूयात नाला वयाच्वंगु दु । स्वस्थानी धाइम्ह सु खः धकाः नं न्ह्यसः ब्वलनी । स्वस्थानीयात स्वस्थानीमात अले स्वस्थानी भगवान नापं स्थानीय द्यः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु । सक्वया नेवाःतय्सं ला स्वस्थानी धाइम्ह बज्रयोगिनी द्यः धया वयाच्वंगु दु । गुलिं गुलिसिनं ला स्वस्थानी धाइम्ह महाद्यःया कला पार्वती धायेगु याना वयाच्वंगु दु । स्वस्थानीया सफुतिइ स्वल धाःसा महाद्यः व पार्वतीया किपाः तयातःगु दुगुलिं पार्वती धाइम्ह हे स्वास्थानी धकाः थुइकेगु स्वाभाविक हे खः । गुलिं गुलिं सफुतिइ धाःसा ओम खँग्वःयात हे स्वस्थानी धकाः थुइकेगु कथंया किपाः तयातःगु मदुगु मखु ।
बाखं सफुतिइ स्वस्थानीदेवी धाइम्ह महामायाया शक्तिया छगू रुप खः । महामायाया शक्तियात मूल प्रकृति नं धायेगु याः । थ्व सारा विश्व ब्रम्हाण्ड फुक्कं उम्ह हे मूल प्रकृतिया रुप देवीशक्तिं दयाच्वंगु खः । मिं पुइगु, लखं ख्वाउँसे च्वंकीगु, सूद्र्यः नं निभाः त्वयेकीगु आदि संसारया सकतां ज्या प्रकतिया हे व्यवस्था खः । उज्वःम्ह शक्तिरुपी परमेश्वरयात सदां नमस्कार याये धकाः न्ह्यथनातःगु दु । स्वास्थानीया बाखं महाद्यःया काय् कुमारं अगस्ते ऋषियात कनाच्वंगु खः धकाः कुमारं आज्ञा जुल हे अगष्टे मुनि धकाः न्हिया न्हिथं कनेगु यानातःगु दु । सक्व नाप स्वापू दुगु ग्रन्थ मणिशैल महावरणय् धाःसा दक्ले न्हापां मायासुर धाइम्ह दानव स्याये मफया पराजीत यायेत विष्णु भगवान बज्रयोगिनीया आरधणा याःगु इलय् मांकाः भैरव थः हे पुरोही जुया दक्ले न्हापां विष्णु भगवानयात स्वस्थानी धलं दंके बिउगु धकाः उल्लेख यानातःगु दु । माघ महिनाय् विष्णुयात माधव नारायण धाःगु जुया बास्तवय् माधव नारायण धाइम्ह भगवान विष्णु हे खः धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । माधव नारायणया मूर्तियात धलं दनेगु नेतृत्व यानाच्वंम्ह कथं नालातःगु दुसा मेमेपिं मनूत धाःसा माधव नारायणया नेतृत्वय् हे नाप नापं धलं दनीगु खः ।
स्वस्थानी द्यःया निगू मूर्तियात स्वस्थानी मूर्ति धकाः हे पुजा आजा याना वयाच्वंगु दु । मल्लकालय् पलिस्था यानातःगु छगू मूर्ति अले थनि निगू दशक न्ह्यः सक्वय् पलिस्था याःगु दु न्हूगु कथंया स्वस्थानीया मूर्ति । थ्व निगू स्वस्थानीया मूर्ति तसकं ब्यागलं ब्यागलं कथंया मूर्ति खः ।
येँया मखंया तानाबहाः आर्थात नारणी बहालय् मल्लकालय् पलिस्था यानातःगु स्वस्थानीय मूर्ति स्वयेबलय् महाद्यः व पर्वतीया मूर्ति थें च्वं । ल्वहंयागु थुगु मूर्तिइ महाद्यःया बाहां द्धं नं दु अले पार्वतीया बहां सिंह नं दु । थुगु मूर्ति येँया मल्ल जुजु प्रताप मल्लया इलय् पलिस्था याःगु खः धाइ । नेपाल संवत ७७४ पाखे पलिस्था याःगु थुगु मूर्तियात आः तक लुयावःगु दक्ले पुलांगु स्वस्थानीया मूर्तिया रुपय् नालातःगु दु । सक्वय् च्याकुंलाःगु देगःया दुने पश्चिपाखे स्वका पलिस्था यानातःगु स्वस्थानीया मूर्ति ल्वहंयागु मूर्ति खः । सक्वय् ल्हातं च्वयातःगु स्वस्थानीया बाखं सफुतिइ उल्लेख जुयाच्वंगु कथं च्याम्ह अष्टमातृकाया दथुइ स्वंगः मिखा दुम्ह, प्यपा ल्हाः दुम्ह अले छपा ल्हातं खड्ग, मेगु ल्हातं च्वामो, मेगु ल्हातं बरमाल ज्वनाच्वंम्ह नापं छपा ल्हातं आशिवाद बियाच्वंम्ह मुलुकछ्याना फयेतुनाच्वंम्ह मूर्ति खः । थुगु मूर्ति सक्वया नादि खुसि अर्थात साली नदिया लिक्क पलिस्था यानातःगु दु । स्वस्थानीयात थःथःगु कथं ब्याख्या याना वयाच्वंगु जूसां नं स्व धइगु थः अले स्थान धइगु थाय् अर्थात थःगु थाय्याम्ह द्यः जुया हे स्वस्थानी द्यः धायेगु याना वयाच्वंगु खः धकाः अःपुक थुइकेगु याना वयाच्वंगु दु । थुगु इलय् नेवाःतय्गु वस्ती वस्तीपाखें सुथ न्हापां खुसिइ वना ख्वाः सिला माधव नारायणया गुणगान याना मंकाः कथं म्ये हाला वइगु यात हे माघ हाः वनेगु धाइगु खः । थःपिनिगु लिक्क लाःगु खुसिइ वना अथे माघ हाला वइगु खःसा लिपांगु इलय् वया खुसि फोहर जुया खुसिइ मवंसे पीगं द्यः वा महाद्यः दुथाय् वना अननिसें हे द्यःया नां कया म्ये हाला वइगु चलन जुया वःगु दु । न्हापा खुसिइ वनीगु खःसा आः पीगं द्यः वा महाद्यः दुथाये वनेगु यानाहःगु धइगु छगू कथं माघ वनेगुलिइ हिउपाः वःगु खने दु । उगु इलय् थीथी द्यःया नां कया म्ये हाला वनेगु याइ । अथे म्ये हाला चाःहिलेगु इलय् बाजंंया ल्याखं शंख पुइगु याइ । शंख पुया हे मनूतय्त थाना वनेगु नापं माघ हाला वयेगु इलय् नं शंख पुया वइगु खः । थःथःगु लागाय् तकं चाःहिलेगु याइ । अले दक्ले लिपांगु दिं माघ हाःवनेगु क्वचायेकीगु पुन्हि अथे धइगु मिला पुन्हिया दिनय् धाःसा माधव नारायणया मूर्ति खतय् तया जात्रा यायेगुनिसें थःथःगु परम्परा कथं जात्रा याइगु नं चलन दु । थुगु कथंया माघ हाःवनेगु चलन विशेष याना नेवाःतय्गु पुलां पुलांगु वस्तीइ आः तक नं चलन दु ।
नेवाःतय्सं न्हापां न्हापां प्रकृतियात पुजा याना वयाच्वंगु खः अले थःपिनिगु जीवनय् माःगु सामानयातनिसें वस्तुयात पुजा याना वयाच्वंगु खः । उकिं सायद् खुसि वा लःयात पुजा याइगु ईया रुपय् पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें लच्छि तक नालातःगु खयेमाः । लिपा वैष्णवी धर्मया प्रभावं नारां द्यःयात पुजा यायेगु कथं माधव नारायणयात अले शैवतय्गु प्रभाव कथं महाद्यःयात पुजा याना हःगु खयेमाः । उकिं नेवाःतय्सं पोहेलाथ्व पुन्हिनिसें लच्छि तक माधव नारायण व महाद्यःयात नं पुजा याना वयाच्वंगु खयेमाः धकाः धायेछिं ।
No comments:
Post a Comment