म्हपुजा, किजापुजा, लक्ष्मी पुजा छु खः ?
श्रीकृष्ण महर्जन
तःसिया महत्वः छु खः ?
म्ह पुजा व किजा पुजाय् मेमेगु फलफुल मदुसां जिउ तर तःसि धाःसा दये हे माः । नेवाःतय्सं तःसियात तसकं महत्व बिया वयाच्वंगु दु । तःसि धइगु सि अर्थात फलफुलत मध्ये नं दक्ले महत्वपूर्णगु व मू सिया रुपय् हे तःसियात कयातःगु दु । गुलि नं सि अर्थात भि दुगु सि चाकुसि, सु्न्तलासी, खाइसि, झमसि, भोगते लगायत सीत दु व फुक्क तःसिपाखें हे पिहां वःगु धाइ । उकिं मेमेगु सि मदुसां तःसि जक दयेवं हे गाः । अले म्ह पुजा व किजा पुजाया झ्वलय् थीथी सि अर्थात फलफुल लःमल्हासे तःसि लःल्हायेगु याना वयाच्वंगु खः । उकिं तःसिया महतव अप्वयाच्वंगु खः ।
म्ह पुजा व किजा पुजाय् खेँ सगं छाय् बिइ ?
खेँ सगं बिइगु धइगु पञ्चतत्व लःल्हाना हइगु खः । सगं बिइगु इलय् न्या, ला, व, खेँ व अय्ला तया बिइगु खः । न्या धइगु जल तत्व, ला धइगु पृथ्वी तत्व, वः धइगु वायु तत्व अले खेँ धइगु आकास तत्व खःसा अले अय्ला वा थ्व धइगु तेज तत्व खः । थ्व न्यागुलिं तत्व सन्तुलित जुल धाःसा जक मनूत स्वास्थ्य जुइगु अले न्ह्यागु ज्या याना नं जीवन न्ह्याके फइ धकाः तयेकीगु नेवाः संस्कृतिया दर्शन खः । पञ्चतत्वात्मक जीवनय् छगू जक तत्व मन्त म्हो जुल धाःसां वाय् असन्तुलित जुल धाःसा अस्वस्थ्य जुइ । उकिं थ्व न्यागुलिं तत्वयात सन्तुलित याना तयेगु नितिं हे खेँ सगं काइगु तान्त्रिक दर्शन खः । थ्व नेवाःतय्गु मौलिक कथंया दर्शन दुथ्यानाच्वंगु संस्कृति खः ।
म्हपुजा व किजा पुजाया इलय् स्वक्वः तक फं छाय् लुइगु खः ?
म्ह पुजा व किजा पुजाया झ्वलय् नेवाःतय्सं स्वक्वः तक फँ लुइगु इलय् फँ अर्थात पाथिइ स्वां, जाकि, सिन्हः, बरां, चिचीगःगु योमरीनिसें ख्वःसिं तया अले चिचिधंगु मेमेगु फलफल नं तया लुइगु याइ । स्वक्वः स्वक्वः फँ लुना हइगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । म्ह पुजा म्ह पुजा धइगु शरिर जक मखु नुगः व बुद्धिया नितिं नं खः । उकिं स्वक्वः तक अथे फँ लुइगु नेवाःतय्गुउ थःगु हे कथंया विस्कं संस्कृति खः ।
स्वन्ति नखःया झ्वलय् जाकि चूंया मनूचा व त्वाःदेवाःया महत्व छु खः ?
स्वन्ति नखः धइगु थःगु अन्न वा दुकाये धुंकाः हनीगु नखः खः । लक्ष्मी पुजा खु्न्हु अन्न वा व जाकियात पुजा याइगु खः । अले व हे न्हूगु वा वा जाकि जुया उकिं हे दयेकीगु छगू कथंया नसा ज्वलं धइगु मनूचा अर्थात द्यःचा मरि व त्वाःदेवा मरि खः । मनूया जीवन न्ह्याबलें ल्यना च्वनीमखु छन्हु फुना वनी धइगु सांकेतिक रुपं सन्देश बिइत मनूचा मरि अर्थात द्यःचा मरि नापं मत त्याकेगु त्वाःदेवाः दयेका दयेका लक्ष्मी पुजा, म्ह पुजा व किजा पुजा याइगु खः । अन्न व बुँज्या नाप स्वापू दुगु स्वन्ति नखतय् जाकि चुंया थुगु कथंया मरिया महत्व दयाच्वंगु दु । थ्व धइगु नेवाःतय्गु थःगु हे पहः खः । मेमेपिंलिसे ज्वः मलाःगु चलन खः ।
किजा पुजाय् ग्वय्स्वांमाःया महत्व किजा पुजा याइगु इलय् नेवाः समाजय् ग्वय् स्वांमाः मदयेकं हे मगाः । स्वयेबलय् ग्वय् थें च्वंगु स्वांया माः जूगुलिं हे ग्वय्स्वांमाः धाःगु खः । सुकू गना मवनीगु जुया ग्वय्स्वांमाःयात दीर्घायु व स्वस्थ्य जीवनया प्रतिक कथं नाला थः दाजु व किजापिन्त अथे ग्वय् स्वांमाः क्वखायेकीगु खः किजा पुजा खु्न्हु । थिइबले च्वच्वां सुइगु थुगु स्वांया रंग धइगु तुयुगु, गाढा कलेजो व हल्का ह्याउगु विशेष प्रकारया स्वां खः । थुगु स्वां नेवाःतय्सं विशेष याना किजा पुजाया दिनय् छ्यलयेगु याना वयाच्वंगु दु ।
म्ह पुजा गुगु कथं याइ ?
तिथिया ल्याखं दँय् दसं कछलाथ्व पारुया दिनय् हे म्ह पुजा याइगु नेवाःतय्गु मौलिक कथंया संस्कृति खः । म्ह पुजा धइगु मौलिक कथंया नेवाःतय्गु मंकाःगु संस्कृति खः । म्ह पुजा थःथःगु कथं हनेगु याना वयाच्वंगु दुसां मूल रुपं पुजा विधि व पुजाया सिद्धान्त धइगु छगू हे कथंया खने दु । म्ह पुजा याइगु विधियात कया चीहाकलं न्ह्यब्वयाच्वना । न्हापां म्हपुजा यायेगु थासय् बँ पुना ह्याउँक बँ थिलाः नीलः हाःयान सुद्ध यायेगु याइ । अनं लिपा हाकनं बँ पुना हइ । ह्याउक बँ थिला हःगु थासय् म्ह पुजा याइगु थासय् च्वय् व क्वय् छगू छगू द्यःया नितिं धकाः तया गुलि म्ह पुजा याइपिं दु इपिं सकलसित याना गुलि माः उलि हे मन्दः च्वयेगु याइ । मन्दः धइगु ब्रम्हाण्डया प्रतिक खः धाइ । ह्याउँक बँ थिलातःगु थासय् जाकि चुं नं तुइक अष्टमण्दः च्वयेगु याइ । गुलि म्ह पुजा याइपिंसिबें च्वय् छगू व क्वय् छगू याना निगू अप्वः मन्दः च्वये धुंनेवं उगु मन्दलय् रंगिन यायेत जाकि चुंया द्यःने ह्याउगु रंग तया हइ । अनं लिपा मनूया शरिर न्ह्याबलें ल्यनीमखु धइगु प्रतिक कथं वा सियातःगु ताय् मन्दलय् चाकःहिइकं तया हइ । अनं लिपा विश्व ब्रम्हाण्डय् थीथी कथंया गथे ग्रहत दु अथे हे ग्रहतय्गु प्रतिक कथं हाकु मुस्या, हाकूगु ग्वःमाय् नं मन्दलय् ब्वया हइ । मन्दःया दथुइ लाक्क जीवन नसुरया प्रतिक कथं आखे पुचः पुचः तया हइ । आखे धइगु वायात क्यला खोला लिकना तःगु खः । अथे आखेया दथुइ गाः वंकाः खाली याना इताः फ्वया चिकं मन्दः दयेका हइ । काचाक्क मगनीगु कथं अले ताः ई तक ल्यनीगु अर्थय् अथे चिकं मन्दः च्वइगु खः । चिकं मन्दः जीवन चिरन्जीवीया प्रतिक नं धाइ । मन्दलय् दक्ले न्हापां तःसि तइ । तःसि धइगु नेवाः मखुपिन्सं विमिरो धाइ । स्वन्तिया इलय् सइगु सी अर्थात फलफुलत मध्ये मू सी अर्थात फलफुलया रुपय् तःसियात नालातःगु दु । सुन्तलासी, चाकुसी नापं भि दुगु गुलि नं सि दु व फुक्क मध्ये नं महत्वपूर्णगु तःसि खःसा व हे तःसिपाखें मेमेगु सि पिहां वःगु जुया म्हपुजाया इलय् तःसि मदयेकं मगाः धाइ । अथे तःसि तये धुंकाः सुन्तलासि, चाकुसि, झम्सी, नापं थीथी सि अले केरा, हलवाबेच, मौसम, नैक्या, भोगते नापं सकतां फलफल मन्दय् ब्वया हइ । अथे फलफुल मन्दय् ब्वया हये धुनेवं काचाक्क मस्नीगु ख्वःसिंनिसें अम्बः, सिंगाली, बेली नापं मौसम कथंया फलफल व स्वां तकं तइ । अथे हे म्ह पुजाया मन्दः न्ह्यःने जाकि चुंया द्यःचा दयेकातःगु छम्ह छम्ह व त्वाःदेवा छगः छगः तयेगु याइ । अथे हे मन्दलय् न्याता कापः तयातःगु तुयुगु क्वखा नं तइ । अथे सकतां तये धुनेवं मन्दःया दक्ले च्वय् तयातःगु सुकुन्दायात च्याकी । सुकुन्दा च्यकीगु धइगु मत द्यः च्याकीगु अर्थात मतद्यःयात साक्षि तइगु खः । सुकुन्दा च्याके न्ह्यः हे थःथःगु मन्दय् सकलें झ्वःलकं फये तुना हइ । अले सुकुन्दायात पुजा याना हइ । अथे सुकुन्दायात पुजा याये धुनेवं मन्दलय् नं पुजा याना हइ । सुकुन्दायात पुजा याइगु धइगु मत दःयात पुजा याइगु खः । अथे पुजा याइगु धइगु निर्जिवयात सजिव यायेगु कथं पञ्चतत्वं पुजा याना जीवीत जूगु तायेकी । पृथ्वी, जल, वायु, तेज व आकाश याना पञ्चतत्वं दयाच्वंगु मनूया शरिरया दयाच्वंगु धकाः तायेका वयाच्वंपिं नेवाःतय्सं पञ्चतत्वं हे पुजा याइगु खः । पृथ्वी तत्वया प्रतिक कथं जाकिं पुजा याइ, जल तत्वया प्रतिक कथं लखं हाः याइ, तेज तत्वया प्रतिक कथं सिन्हः तिकी, वायु तत्वया प्रतिक कथं जजंका क्वखायेकेगु व आकाश तत्वया प्रतिक कथं स्वां तया पुजा यायेगु याइ । म्हा पुजा याइम्हेसिया मन्दःनिसें देशं पिने पिहां वनाच्वंम्ह छेँजः दुसां वयागु नामय् तःगु मन्दलय् तकं पुजा याना हइ । अथे फुक्क मन्दलय् पुजा याये धुनेवं मन्दःया न्ह्यःने च्वनाच्वंम्ह मनूयात नं अथे हे पञ्चतत्वं पुजा याना हइ । मनूयात नं पुजा याये धुंकाः फ अर्थात पाथिं सुकुन्दानिसें द्यःया भागया मन्दय् नापं अनं लिपा मनूतय्गु मन्दलय् अले मनूयात झ्वःलकं स्वक्वः स्वक्वः लुना हइ । फँ लुना हइगु इलय् फँ अर्थात पाथिइ स्वां, जाकि, सिन्हः, बरां, चिचीगःगु योमरीनिसें ख्वःसिं तया अले चिचिधंगु मेमेगु फलफल नं तया लुइगु याइ । स्वक्वः स्वक्वः फँ लुना हइगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । म्ह पुजा यानाहःम्हेस्यां नं थम्हं थःत हे फँ लुइगु याइ मेपिन्त थें हे । अनं लिपा न्याता कापः तयातःगु क्वखा व तःसि लःल्हाना हइ । थःथःगु मन्दय् च्वंगु तःसियात पुजा याना लःल्हाना कया भागि तकं याइ । अथे पुजा याना तःसि लःल्हाना काये धुनेवं थःथःगु मन्दःया क्वखा क्वखायेगु याइ । म्ह पुजा याइम्ह मनूया मन्दलय् च्वंगु तःसि नं थःथःम्हं हे पुजा याना लःल्हाना काइ । अले देशं पिने पिहां वनाच्वंम्ह जूसा मन्दय् पुजा याना संका बिइगु धकाः ध्वाना बिइगु तकं याइ । तःसि लःल्हाये धुंकाः धौ सगं बिइ । मिजंपिन्त जूसा जवय् मिसापिन्त जूसा खवय् न्हकुइ धौ तिका हयेगु याइ । धौ सगं धइगु शुभ साइतया संकेत खः धाइ । उकियात हे धौ सगं बिइगु धाइ । धौसगं बिइ धुंकाः खेँ सगं सकलसित बिया हइ । खेँ सगं बिइगु धइगु पञ्चतत्व लःल्हाना हइगु खः । सगं बिइगु इलय् न्या, ला, व, खेँ व अय्ला तया बिइगु खः । न्या धइगु जल तत्व, ला धइगु पृथ्वी तत्व, वः धइगु वायु तत्व अले खेँ धइगु आकास तत्व खःसा अले अय्ला वा थ्व धइगु तेज तत्व खः । थ्व न्यागुलिं तत्व सन्तुलित जुल धाःसा जक मनूत स्वास्थ्य जुइगु अले न्ह्यागु ज्या याना नं जीवन न्ह्याके फइ धकाः तयेकीगु नेवाः संस्कृतिया दर्शन खः । पञ्चतत्वात्मक जीवनय् छगू जक तत्व मन्त म्हो जुल धाःसां वाय् असन्तुलित जुल धाःसा अस्वस्थ्य जुइ । उकिं थ्व न्यागुलिं तत्वयात सन्तुलित याना तयेगु नितिं हे खेँ सगं काइगु तान्त्रिक दर्शन खः । अले खेँ सगं काइगु इलय् स्वक्वः खेँ वांन्याइ नापं स्वक्वः हे अय्ला तया त्वनेगु याइ । उगु कथं स्वक्वः वां न्याइगु नापं स्वक्वः अय्ला तया त्वनीगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । थ्व स्वंगु हे पक्षया नितिं अथे सगं कयागुया अर्थय् हे स्वक्वः वां न्यायेगु नापं स्वक्वः अय्ला कया त्वनेगु याइ । म्ह पुजा याःम्हेस्यां थःम्हं थःत हे खेँ सगं तकं काइ । विदेशय् वनाच्वंम्ह छेँजःया नामय् तःगु मन्दलय् उम्ह मनूया नामय् खेँ सगं तया बिइगु याइ । उगु कथं खेँ सगं कया खेँ नये धुंकाः जक थःथःगु मन्दय् च्वंगु इता च्याकेगु याइ । अले म्ह पुजा छगू कथं क्वचाःगु तायेकी । अनं लिपा ज्वरे यानातःगु भ्वय् नयेगु तकं याइ । नेवाःतय्सं याइगु म्ह पुजा धइगु दच्छि यंकंया जीवन सफल जूगुलिं आः न्हूगु दँया नितिं नं पञ्चतत्व शरिरयात न्ह्याबलें सन्तुलित याना जीवनय् वइगु पंगःयात चीका न्ह्यः वने फयेमाः धकाः संघर्षया याना वनेत तिबः बिइगु कथंया पुजा खः । उकिया अर्थ संघर्षवादी सिद्धान्त ज्वना म्ह पुजा याना वयाच्वंगु खः । म्ह पुजा धइगु नेवाःतय्गु मौलिक कथंया संस्कृति खः । गुगु संस्कृति धइगु संघर्षवादी सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु नाप नापं मनूयात हे द्यः भाःपिया याइगु विशेष कथंया पुजा खः । विश्वय् गनं नं गुगु समाजय् नं मदुगु मनूया म्हगयात हे पुजा यायेगु चलन धइगु नेवाःतय्गु छगू म्हसीका जुयाच्वंगु दु ।
स्वां क्वकाइगु नेवाः मखुपिनिसिबें ब्यागलं कथं नेवाःतय्सं स्वन्ति नखःया रुपय् हना वयाच्वंगु चलन धइगु स्वां क्वकायेगु खः । लक्ष्मी पुजा याःगु प्यन्हु दुखुन्हु स्वां क्वकायेगु ज्या याइ । लक्ष्मी द्यःया स्वां अर्थात अन्नयात पुजा यानातःगु प्रसाद क्वकायेगुयात स्वां क्वकायेगु धाइ । किजा पुजाया कन्हय् खुन्हु अथे स्वां क्वकाया सकलसित स्वां बिइगु नाप नापं प्रशाद तकं बिइगु याइ । अथे स्वां क्वकाये धुंकाः जक स्वन्ति नखः क्वचाःगु तायेकी ।
श्रीकृष्ण महर्जन
तःसिया महत्वः छु खः ?
म्ह पुजा व किजा पुजाय् मेमेगु फलफुल मदुसां जिउ तर तःसि धाःसा दये हे माः । नेवाःतय्सं तःसियात तसकं महत्व बिया वयाच्वंगु दु । तःसि धइगु सि अर्थात फलफुलत मध्ये नं दक्ले महत्वपूर्णगु व मू सिया रुपय् हे तःसियात कयातःगु दु । गुलि नं सि अर्थात भि दुगु सि चाकुसि, सु्न्तलासी, खाइसि, झमसि, भोगते लगायत सीत दु व फुक्क तःसिपाखें हे पिहां वःगु धाइ । उकिं मेमेगु सि मदुसां तःसि जक दयेवं हे गाः । अले म्ह पुजा व किजा पुजाया झ्वलय् थीथी सि अर्थात फलफुल लःमल्हासे तःसि लःल्हायेगु याना वयाच्वंगु खः । उकिं तःसिया महतव अप्वयाच्वंगु खः ।
म्ह पुजा व किजा पुजाय् खेँ सगं छाय् बिइ ?
खेँ सगं बिइगु धइगु पञ्चतत्व लःल्हाना हइगु खः । सगं बिइगु इलय् न्या, ला, व, खेँ व अय्ला तया बिइगु खः । न्या धइगु जल तत्व, ला धइगु पृथ्वी तत्व, वः धइगु वायु तत्व अले खेँ धइगु आकास तत्व खःसा अले अय्ला वा थ्व धइगु तेज तत्व खः । थ्व न्यागुलिं तत्व सन्तुलित जुल धाःसा जक मनूत स्वास्थ्य जुइगु अले न्ह्यागु ज्या याना नं जीवन न्ह्याके फइ धकाः तयेकीगु नेवाः संस्कृतिया दर्शन खः । पञ्चतत्वात्मक जीवनय् छगू जक तत्व मन्त म्हो जुल धाःसां वाय् असन्तुलित जुल धाःसा अस्वस्थ्य जुइ । उकिं थ्व न्यागुलिं तत्वयात सन्तुलित याना तयेगु नितिं हे खेँ सगं काइगु तान्त्रिक दर्शन खः । थ्व नेवाःतय्गु मौलिक कथंया दर्शन दुथ्यानाच्वंगु संस्कृति खः ।
म्हपुजा व किजा पुजाया इलय् स्वक्वः तक फं छाय् लुइगु खः ?
म्ह पुजा व किजा पुजाया झ्वलय् नेवाःतय्सं स्वक्वः तक फँ लुइगु इलय् फँ अर्थात पाथिइ स्वां, जाकि, सिन्हः, बरां, चिचीगःगु योमरीनिसें ख्वःसिं तया अले चिचिधंगु मेमेगु फलफल नं तया लुइगु याइ । स्वक्वः स्वक्वः फँ लुना हइगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । म्ह पुजा म्ह पुजा धइगु शरिर जक मखु नुगः व बुद्धिया नितिं नं खः । उकिं स्वक्वः तक अथे फँ लुइगु नेवाःतय्गुउ थःगु हे कथंया विस्कं संस्कृति खः ।
स्वन्ति नखःया झ्वलय् जाकि चूंया मनूचा व त्वाःदेवाःया महत्व छु खः ?
स्वन्ति नखः धइगु थःगु अन्न वा दुकाये धुंकाः हनीगु नखः खः । लक्ष्मी पुजा खु्न्हु अन्न वा व जाकियात पुजा याइगु खः । अले व हे न्हूगु वा वा जाकि जुया उकिं हे दयेकीगु छगू कथंया नसा ज्वलं धइगु मनूचा अर्थात द्यःचा मरि व त्वाःदेवा मरि खः । मनूया जीवन न्ह्याबलें ल्यना च्वनीमखु छन्हु फुना वनी धइगु सांकेतिक रुपं सन्देश बिइत मनूचा मरि अर्थात द्यःचा मरि नापं मत त्याकेगु त्वाःदेवाः दयेका दयेका लक्ष्मी पुजा, म्ह पुजा व किजा पुजा याइगु खः । अन्न व बुँज्या नाप स्वापू दुगु स्वन्ति नखतय् जाकि चुंया थुगु कथंया मरिया महत्व दयाच्वंगु दु । थ्व धइगु नेवाःतय्गु थःगु हे पहः खः । मेमेपिंलिसे ज्वः मलाःगु चलन खः ।
किजा पुजाय् ग्वय्स्वांमाःया महत्व किजा पुजा याइगु इलय् नेवाः समाजय् ग्वय् स्वांमाः मदयेकं हे मगाः । स्वयेबलय् ग्वय् थें च्वंगु स्वांया माः जूगुलिं हे ग्वय्स्वांमाः धाःगु खः । सुकू गना मवनीगु जुया ग्वय्स्वांमाःयात दीर्घायु व स्वस्थ्य जीवनया प्रतिक कथं नाला थः दाजु व किजापिन्त अथे ग्वय् स्वांमाः क्वखायेकीगु खः किजा पुजा खु्न्हु । थिइबले च्वच्वां सुइगु थुगु स्वांया रंग धइगु तुयुगु, गाढा कलेजो व हल्का ह्याउगु विशेष प्रकारया स्वां खः । थुगु स्वां नेवाःतय्सं विशेष याना किजा पुजाया दिनय् छ्यलयेगु याना वयाच्वंगु दु ।
म्ह पुजा गुगु कथं याइ ?
तिथिया ल्याखं दँय् दसं कछलाथ्व पारुया दिनय् हे म्ह पुजा याइगु नेवाःतय्गु मौलिक कथंया संस्कृति खः । म्ह पुजा धइगु मौलिक कथंया नेवाःतय्गु मंकाःगु संस्कृति खः । म्ह पुजा थःथःगु कथं हनेगु याना वयाच्वंगु दुसां मूल रुपं पुजा विधि व पुजाया सिद्धान्त धइगु छगू हे कथंया खने दु । म्ह पुजा याइगु विधियात कया चीहाकलं न्ह्यब्वयाच्वना । न्हापां म्हपुजा यायेगु थासय् बँ पुना ह्याउँक बँ थिलाः नीलः हाःयान सुद्ध यायेगु याइ । अनं लिपा हाकनं बँ पुना हइ । ह्याउक बँ थिला हःगु थासय् म्ह पुजा याइगु थासय् च्वय् व क्वय् छगू छगू द्यःया नितिं धकाः तया गुलि म्ह पुजा याइपिं दु इपिं सकलसित याना गुलि माः उलि हे मन्दः च्वयेगु याइ । मन्दः धइगु ब्रम्हाण्डया प्रतिक खः धाइ । ह्याउँक बँ थिलातःगु थासय् जाकि चुं नं तुइक अष्टमण्दः च्वयेगु याइ । गुलि म्ह पुजा याइपिंसिबें च्वय् छगू व क्वय् छगू याना निगू अप्वः मन्दः च्वये धुंनेवं उगु मन्दलय् रंगिन यायेत जाकि चुंया द्यःने ह्याउगु रंग तया हइ । अनं लिपा मनूया शरिर न्ह्याबलें ल्यनीमखु धइगु प्रतिक कथं वा सियातःगु ताय् मन्दलय् चाकःहिइकं तया हइ । अनं लिपा विश्व ब्रम्हाण्डय् थीथी कथंया गथे ग्रहत दु अथे हे ग्रहतय्गु प्रतिक कथं हाकु मुस्या, हाकूगु ग्वःमाय् नं मन्दलय् ब्वया हइ । मन्दःया दथुइ लाक्क जीवन नसुरया प्रतिक कथं आखे पुचः पुचः तया हइ । आखे धइगु वायात क्यला खोला लिकना तःगु खः । अथे आखेया दथुइ गाः वंकाः खाली याना इताः फ्वया चिकं मन्दः दयेका हइ । काचाक्क मगनीगु कथं अले ताः ई तक ल्यनीगु अर्थय् अथे चिकं मन्दः च्वइगु खः । चिकं मन्दः जीवन चिरन्जीवीया प्रतिक नं धाइ । मन्दलय् दक्ले न्हापां तःसि तइ । तःसि धइगु नेवाः मखुपिन्सं विमिरो धाइ । स्वन्तिया इलय् सइगु सी अर्थात फलफुलत मध्ये मू सी अर्थात फलफुलया रुपय् तःसियात नालातःगु दु । सुन्तलासी, चाकुसी नापं भि दुगु गुलि नं सि दु व फुक्क मध्ये नं महत्वपूर्णगु तःसि खःसा व हे तःसिपाखें मेमेगु सि पिहां वःगु जुया म्हपुजाया इलय् तःसि मदयेकं मगाः धाइ । अथे तःसि तये धुंकाः सुन्तलासि, चाकुसि, झम्सी, नापं थीथी सि अले केरा, हलवाबेच, मौसम, नैक्या, भोगते नापं सकतां फलफल मन्दय् ब्वया हइ । अथे फलफुल मन्दय् ब्वया हये धुनेवं काचाक्क मस्नीगु ख्वःसिंनिसें अम्बः, सिंगाली, बेली नापं मौसम कथंया फलफल व स्वां तकं तइ । अथे हे म्ह पुजाया मन्दः न्ह्यःने जाकि चुंया द्यःचा दयेकातःगु छम्ह छम्ह व त्वाःदेवा छगः छगः तयेगु याइ । अथे हे मन्दलय् न्याता कापः तयातःगु तुयुगु क्वखा नं तइ । अथे सकतां तये धुनेवं मन्दःया दक्ले च्वय् तयातःगु सुकुन्दायात च्याकी । सुकुन्दा च्यकीगु धइगु मत द्यः च्याकीगु अर्थात मतद्यःयात साक्षि तइगु खः । सुकुन्दा च्याके न्ह्यः हे थःथःगु मन्दय् सकलें झ्वःलकं फये तुना हइ । अले सुकुन्दायात पुजा याना हइ । अथे सुकुन्दायात पुजा याये धुनेवं मन्दलय् नं पुजा याना हइ । सुकुन्दायात पुजा याइगु धइगु मत दःयात पुजा याइगु खः । अथे पुजा याइगु धइगु निर्जिवयात सजिव यायेगु कथं पञ्चतत्वं पुजा याना जीवीत जूगु तायेकी । पृथ्वी, जल, वायु, तेज व आकाश याना पञ्चतत्वं दयाच्वंगु मनूया शरिरया दयाच्वंगु धकाः तायेका वयाच्वंपिं नेवाःतय्सं पञ्चतत्वं हे पुजा याइगु खः । पृथ्वी तत्वया प्रतिक कथं जाकिं पुजा याइ, जल तत्वया प्रतिक कथं लखं हाः याइ, तेज तत्वया प्रतिक कथं सिन्हः तिकी, वायु तत्वया प्रतिक कथं जजंका क्वखायेकेगु व आकाश तत्वया प्रतिक कथं स्वां तया पुजा यायेगु याइ । म्हा पुजा याइम्हेसिया मन्दःनिसें देशं पिने पिहां वनाच्वंम्ह छेँजः दुसां वयागु नामय् तःगु मन्दलय् तकं पुजा याना हइ । अथे फुक्क मन्दलय् पुजा याये धुनेवं मन्दःया न्ह्यःने च्वनाच्वंम्ह मनूयात नं अथे हे पञ्चतत्वं पुजा याना हइ । मनूयात नं पुजा याये धुंकाः फ अर्थात पाथिं सुकुन्दानिसें द्यःया भागया मन्दय् नापं अनं लिपा मनूतय्गु मन्दलय् अले मनूयात झ्वःलकं स्वक्वः स्वक्वः लुना हइ । फँ लुना हइगु इलय् फँ अर्थात पाथिइ स्वां, जाकि, सिन्हः, बरां, चिचीगःगु योमरीनिसें ख्वःसिं तया अले चिचिधंगु मेमेगु फलफल नं तया लुइगु याइ । स्वक्वः स्वक्वः फँ लुना हइगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । म्ह पुजा यानाहःम्हेस्यां नं थम्हं थःत हे फँ लुइगु याइ मेपिन्त थें हे । अनं लिपा न्याता कापः तयातःगु क्वखा व तःसि लःल्हाना हइ । थःथःगु मन्दय् च्वंगु तःसियात पुजा याना लःल्हाना कया भागि तकं याइ । अथे पुजा याना तःसि लःल्हाना काये धुनेवं थःथःगु मन्दःया क्वखा क्वखायेगु याइ । म्ह पुजा याइम्ह मनूया मन्दलय् च्वंगु तःसि नं थःथःम्हं हे पुजा याना लःल्हाना काइ । अले देशं पिने पिहां वनाच्वंम्ह जूसा मन्दय् पुजा याना संका बिइगु धकाः ध्वाना बिइगु तकं याइ । तःसि लःल्हाये धुंकाः धौ सगं बिइ । मिजंपिन्त जूसा जवय् मिसापिन्त जूसा खवय् न्हकुइ धौ तिका हयेगु याइ । धौ सगं धइगु शुभ साइतया संकेत खः धाइ । उकियात हे धौ सगं बिइगु धाइ । धौसगं बिइ धुंकाः खेँ सगं सकलसित बिया हइ । खेँ सगं बिइगु धइगु पञ्चतत्व लःल्हाना हइगु खः । सगं बिइगु इलय् न्या, ला, व, खेँ व अय्ला तया बिइगु खः । न्या धइगु जल तत्व, ला धइगु पृथ्वी तत्व, वः धइगु वायु तत्व अले खेँ धइगु आकास तत्व खःसा अले अय्ला वा थ्व धइगु तेज तत्व खः । थ्व न्यागुलिं तत्व सन्तुलित जुल धाःसा जक मनूत स्वास्थ्य जुइगु अले न्ह्यागु ज्या याना नं जीवन न्ह्याके फइ धकाः तयेकीगु नेवाः संस्कृतिया दर्शन खः । पञ्चतत्वात्मक जीवनय् छगू जक तत्व मन्त म्हो जुल धाःसां वाय् असन्तुलित जुल धाःसा अस्वस्थ्य जुइ । उकिं थ्व न्यागुलिं तत्वयात सन्तुलित याना तयेगु नितिं हे खेँ सगं काइगु तान्त्रिक दर्शन खः । अले खेँ सगं काइगु इलय् स्वक्वः खेँ वांन्याइ नापं स्वक्वः हे अय्ला तया त्वनेगु याइ । उगु कथं स्वक्वः वां न्याइगु नापं स्वक्वः अय्ला तया त्वनीगु धइगु शरिर अर्थात म्हग, नुगः अर्थात आत्मा व बुद्धिया नितिं खः धकाः धाइ । थ्व स्वंगु हे पक्षया नितिं अथे सगं कयागुया अर्थय् हे स्वक्वः वां न्यायेगु नापं स्वक्वः अय्ला कया त्वनेगु याइ । म्ह पुजा याःम्हेस्यां थःम्हं थःत हे खेँ सगं तकं काइ । विदेशय् वनाच्वंम्ह छेँजःया नामय् तःगु मन्दलय् उम्ह मनूया नामय् खेँ सगं तया बिइगु याइ । उगु कथं खेँ सगं कया खेँ नये धुंकाः जक थःथःगु मन्दय् च्वंगु इता च्याकेगु याइ । अले म्ह पुजा छगू कथं क्वचाःगु तायेकी । अनं लिपा ज्वरे यानातःगु भ्वय् नयेगु तकं याइ । नेवाःतय्सं याइगु म्ह पुजा धइगु दच्छि यंकंया जीवन सफल जूगुलिं आः न्हूगु दँया नितिं नं पञ्चतत्व शरिरयात न्ह्याबलें सन्तुलित याना जीवनय् वइगु पंगःयात चीका न्ह्यः वने फयेमाः धकाः संघर्षया याना वनेत तिबः बिइगु कथंया पुजा खः । उकिया अर्थ संघर्षवादी सिद्धान्त ज्वना म्ह पुजा याना वयाच्वंगु खः । म्ह पुजा धइगु नेवाःतय्गु मौलिक कथंया संस्कृति खः । गुगु संस्कृति धइगु संघर्षवादी सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु नाप नापं मनूयात हे द्यः भाःपिया याइगु विशेष कथंया पुजा खः । विश्वय् गनं नं गुगु समाजय् नं मदुगु मनूया म्हगयात हे पुजा यायेगु चलन धइगु नेवाःतय्गु छगू म्हसीका जुयाच्वंगु दु ।
स्वां क्वकाइगु नेवाः मखुपिनिसिबें ब्यागलं कथं नेवाःतय्सं स्वन्ति नखःया रुपय् हना वयाच्वंगु चलन धइगु स्वां क्वकायेगु खः । लक्ष्मी पुजा याःगु प्यन्हु दुखुन्हु स्वां क्वकायेगु ज्या याइ । लक्ष्मी द्यःया स्वां अर्थात अन्नयात पुजा यानातःगु प्रसाद क्वकायेगुयात स्वां क्वकायेगु धाइ । किजा पुजाया कन्हय् खुन्हु अथे स्वां क्वकाया सकलसित स्वां बिइगु नाप नापं प्रशाद तकं बिइगु याइ । अथे स्वां क्वकाये धुंकाः जक स्वन्ति नखः क्वचाःगु तायेकी ।
Really nice to put all these informations...I could learn so much of..and its unique over the world.
ReplyDelete