किपुली म्ये छ्यं बिइगु बारे लोक बाखं
—बज्रमुनि बज्राचार्य
परापूर्व कालय् किपूया देपुखूया दक्षिण व पश्चिम कुनय् नितँ जाःगु छेँ छखा दुगु जुयाच्वन । उगु छेँय् मां, बाः व काय् म्ह्याय् जक दुगु जुयाच्वन । उगु परिवारया जीवन अथें अथें हे वितय् जुयाच्वन । छन्हु इहिपाः हे मजूनिम्ह म्ह्याय्या प्वाथय् दयाः वल । मां अबुया तसकं पीर जुल । मिजं सु जुइ, गुम्ह नाप सनाः दुगु जुइ म्ह्याय्यात छकः न्यनेमाल धकाः मांम्हं तीजक न्यनाः स्वल । म्ह्याय् नं सु मिजं वयाः सु पाखें दुगु धैगु धाय्मफु । जंगल जुयाच्वंगु इलय् चान्हय् छम्ह बांलासे च्वंम्ह मिजं वयाः नापं द्यंवैगु जुयाच्वन । उम्ह मनुखं नां धाःसा धाःगु मखु । न्हिनय् गबलें खनेदैम्ह नं मखु । उकिं सु, गुम्ह मिजं गन च्वंम्ह धैगु धाय् मफु, ख्वजक ख्वयाच्वन । चान्हय् वैम्ह मिजंया बारे दक्व खँ कन । न्यकनं माय्के नं छ्वत गनं लुइके मफु । दिं झन झन बिते जुयाः वँसेली म्ह्याय्म्हं मचा बुइकल । थ्व खँ समाजया मनूतय्सं सिल धाःसा थःपिनिगु बेइज्जत हे जुइगु ताय्काः मां व म्ह्याय् निम्ह मिले जुयाः उम्ह मचायात गनं छथाय् वान्छोय्गु विचाः यात । हानं उम्ह मचा धाःसा मनूया आकारय् हे नं मवः मनूयापाखें दुम्ह थें नं मच्वं छ्यं म्ह दक्व सीदुसां भच्चा विरुपम्ह मिखा हे म्ह छम्हं दुम्ह जुयाच्वन । उम्ह मचा मेपिन्सं खंसां नं मनू हे धाइमखु उलि बेरुपम्ह मचा बुल । उम्ह मचाया आकार स्वयाः हे धाय्फु, व मचा मनूयापाखें दुम्ह ला ख हे मखु । न्ह्यागुसां थुम्ह मचायात वान्छोय्गु ब्यवस्था कथं मांम्हं वान्छोय्गु लागि ढकि छपाः कयाः हयाः मचायात ढकी तयाः वान्छोय् धकाः पिहाँ वंगु इलय् मचा थः हे तिंगान्हुयाः देपुखुली क्वहाँ वंगु जुयाच्वन ।
थःम्हं पुनाः छ्वय्माःगु फोहर फसं पुइकाः यंकू थें हे अःपुल । गनं वान्छोय् म्वाय्क थः हे तिंगा न्हुयाः पुखुली क्वहाँ वनेवं थःपिं नं खापाखिपा तिनाः तले वयाः । मां व म्ह्याय् निम्हेसिया सल्हा कथं स्वैत नं मधाय्गु, गोप्य तय्गु धकाः थःपिं द्यनेगु थासय् वयाः द्यंवन । कन्हय्खुन्हु सुथय् वसिवं पुनाः च्वंगु इलय् म्हिगः तिंगा न्हुया वंम्ह मचा खने दयाच्वन ला धकाः पुखू सिथय् वनाः क्वथीक स्वः वंगु इलय् पुखूया दथुइ लाक्क छचाखेरं ह्वः दुगु दोको छगः खने दयाच्वन । सुनां वान्छोया तल जुइ धकाः मत्ती तयाः वसिबँ पुनाः लः कयाः थहाँ वन । सुथ जुल, निभाः त्वल, पिहाँ वःपिं मनूतय्सं नं दोको छगः दथुइ लाक्क हे लानाः च्वंगु खन, सुनां सुइत हे वास्ता मदु । वय्गु वनेगु यात । दिन अथें बिते जुल ।
बहनी ख्युँसे च्वनावल । म्हिगःम्हिग थें मखु, अन थ्यनकि मनूतय्त भच्चा म्ह चिंक वनीगु जुल । उगु दोको खनी, ग्यासे जुइगु, लकस नं म्हिगःम्हीगसिबें पाः । सिमा, घाँय्मा नं स्याल्लला सःवइगु जुल । अथे जुजुं निन्हु स्वन्हु दत । त्वालय् खँ जुल । फलना थासय् च्वंम्ह मनू छम्ह म्हिगः लिहाँ मवः धाल । मेम्हेसिनं नं धाः खः म्हीगः नं छम्ह लिहाँ मवः हँ । तःन्हु दया वँसेली त्वाःत्वालय् गबले अनसा, गबलें गन मनूत झन झन पाः जुयाः वन । फलना थासय् वंम्ह देपुखुली थ्यनेवं हे तन हँ धाःगु न्यनेदत । गुलिसिनं धाल । देपुखुली व दोको खने दुसांनिसें हे छम्ह कि छम्ह मनूत तनाः च्वंगु धैगु नं खँ वल । त्वाःत्वालय् बय् बय् जुसेँली । थ्व खँ जुजुया थाय् थ्यन । आः जुजुं थ्व छु खः थुकिया रहस्य थुइकेगु लागि गुप्तचरतय्त उजं बियाः चिवा कयाः कनेत धाल । जुजुया उजं कथं गुप्तचरतय्सं बहनी ख्यमुसे च्वँसांनिसें हे दे पुखूया पूर्वय् लाःगु फल्चाय् सुलाच्वन । बहनी दक्व मनूत द्यने धुंकाः न्ह्याबलें थें हे देपुखूया दथुइ खनेदुगु दोकों लाखय् छम्ह पिहाँवल । छचाखेरं स्वल, सुँ हे खनेमदु । लाखय् नं वहे फल्चाय् स्वयाः फय् तुनाः पियाच्वन । गुप्तचरपिं ल्यूने सुलाच्वंपिनि चिम्सँ तिंतिं स्वात । उकी मध्यय् छम्ह तान्त्रिक नं इपिं नाप हे ब्वना यंकूगुलिं उम्ह तान्त्रिकं फल्चां वने मफय्क तारण तयाः बिल । तान्त्रिकं गुप्तचरपिन्त ब्वना फल्चाय् न्ह्योने खने दय्क वल । लाखय्या न्ह्याबलें थें हे थःगु नसा चूलात धकाः खुसि जुयाः मनूया न्ह्योने वनेत्यंबले दने हे मफुत । गुलि बल यात सने हे मफुत, तसकं हाल । सु व जित सने मफय्कूम्ह, दकले न्हापां वैत नि बाकि दय्मखु । तान्त्रिक तीजक वैगु न्ह्योने वया धाल । छन्त जिं तारण तय् धुन आः छ गनं वने फैमखुत । जिमिगु नियन्त्रणय् जुल । जिमिसं बल्ल थुल । बहनी बहनी थुगु लँय् जुइपिन्त पुखुली दुकयाः नैम्ह छ हे जुयाच्वन । का धा छ सु छाय् थथे दुः ख बियागु ? लाखे नं थःम्हं यानाःगु खँ दक्व कन । थः मिसा नाप मिजंया भेषय् वनाः कलाः तयागु, वयापाखें मचा बूगु वहे थः मचा वान्छाय्त्यंगुलिं मनूत प्रति हे क्रोध उत्पन्न जुयाः थःम्हं दुःख वियागु खँ कन । आः थ्व क्रोध शान्त याय्त छु याय् माल धकाः न्यंबलय् लाखये नं यदि थःत दछिया छकःसां मे छम्ह स्यंकाः बिल धाःसा शान्त जुइगु खँ कँसांनिसे लाखेयात वाचा याकाः थःपिन्सं नं माग पूवंकाः विइगु वाचा यानाः गुन्हुपुन्हिया कन्हेखुन्हु पारुया बहनी लाखय्या नामं छयं बियाः लसता कथं जात्रा याय्गु परम्परा न्ह्याकेगु यात । उगु दँनिसें हे सापारुया बहनी दक्व किपूया जनता मिले जुयाः न्ह्याइपुकाः मे छ्यं बिइगु चलन हनेगु जुल । लिपा जू लिसे दिफाःगः व क्वःतःझाःया लाखे नापं बाजा खलःपिन्त नं त्वाःनाः विइगु चलन न्ह्यानावन ।
—बज्रमुनि बज्राचार्य
परापूर्व कालय् किपूया देपुखूया दक्षिण व पश्चिम कुनय् नितँ जाःगु छेँ छखा दुगु जुयाच्वन । उगु छेँय् मां, बाः व काय् म्ह्याय् जक दुगु जुयाच्वन । उगु परिवारया जीवन अथें अथें हे वितय् जुयाच्वन । छन्हु इहिपाः हे मजूनिम्ह म्ह्याय्या प्वाथय् दयाः वल । मां अबुया तसकं पीर जुल । मिजं सु जुइ, गुम्ह नाप सनाः दुगु जुइ म्ह्याय्यात छकः न्यनेमाल धकाः मांम्हं तीजक न्यनाः स्वल । म्ह्याय् नं सु मिजं वयाः सु पाखें दुगु धैगु धाय्मफु । जंगल जुयाच्वंगु इलय् चान्हय् छम्ह बांलासे च्वंम्ह मिजं वयाः नापं द्यंवैगु जुयाच्वन । उम्ह मनुखं नां धाःसा धाःगु मखु । न्हिनय् गबलें खनेदैम्ह नं मखु । उकिं सु, गुम्ह मिजं गन च्वंम्ह धैगु धाय् मफु, ख्वजक ख्वयाच्वन । चान्हय् वैम्ह मिजंया बारे दक्व खँ कन । न्यकनं माय्के नं छ्वत गनं लुइके मफु । दिं झन झन बिते जुयाः वँसेली म्ह्याय्म्हं मचा बुइकल । थ्व खँ समाजया मनूतय्सं सिल धाःसा थःपिनिगु बेइज्जत हे जुइगु ताय्काः मां व म्ह्याय् निम्ह मिले जुयाः उम्ह मचायात गनं छथाय् वान्छोय्गु विचाः यात । हानं उम्ह मचा धाःसा मनूया आकारय् हे नं मवः मनूयापाखें दुम्ह थें नं मच्वं छ्यं म्ह दक्व सीदुसां भच्चा विरुपम्ह मिखा हे म्ह छम्हं दुम्ह जुयाच्वन । उम्ह मचा मेपिन्सं खंसां नं मनू हे धाइमखु उलि बेरुपम्ह मचा बुल । उम्ह मचाया आकार स्वयाः हे धाय्फु, व मचा मनूयापाखें दुम्ह ला ख हे मखु । न्ह्यागुसां थुम्ह मचायात वान्छोय्गु ब्यवस्था कथं मांम्हं वान्छोय्गु लागि ढकि छपाः कयाः हयाः मचायात ढकी तयाः वान्छोय् धकाः पिहाँ वंगु इलय् मचा थः हे तिंगान्हुयाः देपुखुली क्वहाँ वंगु जुयाच्वन ।
बहनी ख्युँसे च्वनावल । म्हिगःम्हिग थें मखु, अन थ्यनकि मनूतय्त भच्चा म्ह चिंक वनीगु जुल । उगु दोको खनी, ग्यासे जुइगु, लकस नं म्हिगःम्हीगसिबें पाः । सिमा, घाँय्मा नं स्याल्लला सःवइगु जुल । अथे जुजुं निन्हु स्वन्हु दत । त्वालय् खँ जुल । फलना थासय् च्वंम्ह मनू छम्ह म्हिगः लिहाँ मवः धाल । मेम्हेसिनं नं धाः खः म्हीगः नं छम्ह लिहाँ मवः हँ । तःन्हु दया वँसेली त्वाःत्वालय् गबले अनसा, गबलें गन मनूत झन झन पाः जुयाः वन । फलना थासय् वंम्ह देपुखुली थ्यनेवं हे तन हँ धाःगु न्यनेदत । गुलिसिनं धाल । देपुखुली व दोको खने दुसांनिसें हे छम्ह कि छम्ह मनूत तनाः च्वंगु धैगु नं खँ वल । त्वाःत्वालय् बय् बय् जुसेँली । थ्व खँ जुजुया थाय् थ्यन । आः जुजुं थ्व छु खः थुकिया रहस्य थुइकेगु लागि गुप्तचरतय्त उजं बियाः चिवा कयाः कनेत धाल । जुजुया उजं कथं गुप्तचरतय्सं बहनी ख्यमुसे च्वँसांनिसें हे दे पुखूया पूर्वय् लाःगु फल्चाय् सुलाच्वन । बहनी दक्व मनूत द्यने धुंकाः न्ह्याबलें थें हे देपुखूया दथुइ खनेदुगु दोकों लाखय् छम्ह पिहाँवल । छचाखेरं स्वल, सुँ हे खनेमदु । लाखय् नं वहे फल्चाय् स्वयाः फय् तुनाः पियाच्वन । गुप्तचरपिं ल्यूने सुलाच्वंपिनि चिम्सँ तिंतिं स्वात । उकी मध्यय् छम्ह तान्त्रिक नं इपिं नाप हे ब्वना यंकूगुलिं उम्ह तान्त्रिकं फल्चां वने मफय्क तारण तयाः बिल । तान्त्रिकं गुप्तचरपिन्त ब्वना फल्चाय् न्ह्योने खने दय्क वल । लाखय्या न्ह्याबलें थें हे थःगु नसा चूलात धकाः खुसि जुयाः मनूया न्ह्योने वनेत्यंबले दने हे मफुत । गुलि बल यात सने हे मफुत, तसकं हाल । सु व जित सने मफय्कूम्ह, दकले न्हापां वैत नि बाकि दय्मखु । तान्त्रिक तीजक वैगु न्ह्योने वया धाल । छन्त जिं तारण तय् धुन आः छ गनं वने फैमखुत । जिमिगु नियन्त्रणय् जुल । जिमिसं बल्ल थुल । बहनी बहनी थुगु लँय् जुइपिन्त पुखुली दुकयाः नैम्ह छ हे जुयाच्वन । का धा छ सु छाय् थथे दुः ख बियागु ? लाखे नं थःम्हं यानाःगु खँ दक्व कन । थः मिसा नाप मिजंया भेषय् वनाः कलाः तयागु, वयापाखें मचा बूगु वहे थः मचा वान्छाय्त्यंगुलिं मनूत प्रति हे क्रोध उत्पन्न जुयाः थःम्हं दुःख वियागु खँ कन । आः थ्व क्रोध शान्त याय्त छु याय् माल धकाः न्यंबलय् लाखये नं यदि थःत दछिया छकःसां मे छम्ह स्यंकाः बिल धाःसा शान्त जुइगु खँ कँसांनिसे लाखेयात वाचा याकाः थःपिन्सं नं माग पूवंकाः विइगु वाचा यानाः गुन्हुपुन्हिया कन्हेखुन्हु पारुया बहनी लाखय्या नामं छयं बियाः लसता कथं जात्रा याय्गु परम्परा न्ह्याकेगु यात । उगु दँनिसें हे सापारुया बहनी दक्व किपूया जनता मिले जुयाः न्ह्याइपुकाः मे छ्यं बिइगु चलन हनेगु जुल । लिपा जू लिसे दिफाःगः व क्वःतःझाःया लाखे नापं बाजा खलःपिन्त नं त्वाःनाः विइगु चलन न्ह्यानावन ।
बाखंला थौंतिनी न्यना!थ्व भच्चा पत्यायाय थाकुगु जुल थं च्वन।थ्व चलन किपूया द्वारे पाखें बिइगु चलन ख।इन्द्रायणी जात्राया द्योख:कुबिइपिंत मेयया त्वाना अले जिफग:/क्वत:झा:लाखेयात मेयछ्यो छग:छग:बिइगु ख गुगु चलन आतकं दहेदनी।द्योध्वाका या लाखे मदुनी बले थांबहा या लाखे यात छग:छ्यो बिइगु यानांच्व्ंगु ख।तुझ्व लाखे नं न्हापा मदु।उकिया न्हापा गुंदेय लाखे दुगुखँ स्युपिं नं दनि।गुगु गुंदेय लाखे न्हापा आजु देगलय दुने तयातगु ख उम्हं लाखेया ख्वा/वस:सुनांन्ं झिग:दां पुला:यंकेफै।थथे खँ स्युपिं थौंतक्ं स्युपिं दनि।
ReplyDelete