गाउँपालिका, नगरपालिका तथा विशेष, संरक्षित वा स्वायत्त क्षेत्रया संख्या तथा सीमाना निर्धारण आयोगपाखें नं झंगल्हाःत
‘जनजातिया अधिकार दइगु ज्या जक मयात’
समाचार विश्लेषण — श्रीकृष्ण महर्जन
ज्वजलपा वाःपौ ÷
वंगु छुं दिं न्ह्यःनिसें संचारमाध्यमय् ‘स्थानीय तह पुनसंरचना आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात, देय्न्यंकं याना ७९१ स्थानीय तहया प्रस्ताव, ४ गू महानगरपालिका, १२ गू उपमहानगरपालिका, २४१ नगरपालिका, ४६२ गू गाउँ पालिका जुइगु जुल, स्थानीय निकाययात अधिकार अप्वयेकल, आः स्थानीय निकायया चुनाव जुइगु जुल ’ धकाः लागतार रुपं संचार माध्यमय् समाचार पिहां वयाच्वंगु दु । तसकं बय्बय् यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
प्रतिवेदन लःल्हायेवं विशेष याना स्थानीय निकायया चुनावय् ल्वाना थःपिं वडा अध्यक्ष जुइगु, गाविसया अध्यक्ष जुइ धकाः गुलिं गुलिं नेवाःत नं लय्तायाच्वंगु अवश्य नं दइ । तर उगु आयोग, अयोगया नांनिसें आयोगया ज्यायात कया दुग्यंक स्वल धाःसा नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदायायात अझ छकः बँस्वायेगु कथंया प्रतिवेदन लःल्हायेगु ज्या जूगु दु धकाः थुइकेत बाध्य जुइ ।
संविधानय् खस आर्य धकाः ब्रम्हु, क्षेत्री, दशनामी, सन्यासी धकाः उल्लेख याका देय्या न्हापांगु तहया नागरिक जुइत सफल जूपिं लय्ताइगु स्वाभाविक हे खः । तर तःभुखाय् ब्वया गन च्वने गन च्वने जुयाच्वंगु अवस्थाय् लाका प्रमुख राजनीतिक दलया प्रमुख नेतातय्गु योजनाबद्ध कथं जारी याःगु संविधानय् नेवाः, तामाङ, गुरुङ धकाः संविधानय् उल्लेख याके मफया निगूगु तहया नागरिक जुइत बाध्य जूपिं धाःसा लयेतायेमाःगु अवस्था मदु बरु दुःख तायेकेमाःगु नापं आक्रोशित जुइमाःगु अवस्था दु ।
खय् भाय्यात जक सरकारी कामकाजया भाय् धकाः उल्लेख याःगुलिं आपत्ति प्वंका वयाच्वंपिं मातृभाषी प्रेमितय्सं धाःसा उगु प्रतिवेदनयात कया दुग्यंक बिचाः यायेमाःगु अवस्था दु । प्रतिवेदनयात कया अध्ययन यात धाःसा बांलाक्क हे खँ थुइगु अवस्था अवश्य नं वइ ।
उकिं स्थानीय तहया पुनर्रंरचना आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात धाःगु विषययात कया नेवाः नापं आदिवासी जनजाति, मधेसी व उत्पीडित समुदायया न्ह्यलुवाःत, पहिचान पक्षधरतय्सं तसकं बिचाः याना वनेमाःगु ई वःगु दु ।
बालानन्द पौडेलया नेतृत्वय् सरकारं दयेकूगु आयोगया ज्या धइगु गाउँपालिका, नगरपालिका, विषेश क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र व स्वायत्त क्षेत्रया संख्या नापं सिमा निर्धारण यायेगु आयोग खः । आयोगया नां हे ‘गाउँपालिका, नगरपालिका तथ विशेष, संरक्षित वा स्वायत्त क्षेत्रको संख्या तथा सीमान निर्धारण आयोग’ धकाः उल्लेख यानातःगु दु । दक्ले न्हापां उगु आयोगया नांयात हे भ्रमय् लाकेगु योजना कथं हे स्थानीय निकाय पुनरर्संचना समिति धकाः प्रचारप्रसारय् हल । विरोधया दथुइ नं समितिं हथाय् चाया स्थानीय निकायया चुनाव यायेमाः धकाः तायेका अधुरो व अपुरो प्रतिवेदनयात लःल्हाना हाकनं छकः नेपाःया आदिवासी जनजातितिसें उत्पीडित समुदाययात झंगःलायेगु ज्या याःगु दु ।
आयोगयात मूल रुपं न्यागू निकायया ल्याः व सिमा निर्धारण यायेगु भाला बियातःगु खः । १) गाउँपालिका, २) नगरपालिका , ३) विशेष क्षेत्र, ४) संरक्षित क्षेत्र व ५) स्वायत्त क्षेत्र खः । थ्व न्यागू निकाय मध्ये विशेष क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र स्वायत्त क्षेत्र धइगु नेपाःया आदिवासी जनजाति, उत्पीडित समुदाय नापं सिमान्तकृत समुदायया जनसंख्या व इमिगु थाय्यात ध्यानय तया इमित सभ्यतायात संरक्षण, सम्वद्र्धन व विकास यायेगु नाप नापं इमिगु म्हसीका बिइगु कथंया व्यवस्थाया नितिं सीमा व संख्या तयार यायेगु खः । आयोगं धाःसा उत्पीडित समुदायया नितिं दयेकेमाःगु छुं नं कथंया निकायया सिमानानिसें संख्या निर्धाण मया ।
इमिसं आःया अवस्थाय् स्थानीय निकाय धकाः गाउँपालिका नगरपालिकाया जक संख्या व सीमाना निर्धारण याना सरकारयात लःल्हाःगु दु । उकिया अर्थ आः संरक्षित क्षेत्र, स्वायत्त क्षेत्रनिसें विशेष क्षेत्रया व्यवस्थायात तकं समाप्त यायेगु योजना कथं न्ह्यः वंगु अवस्था दु । निक्वःगु संविधानसभापाखें पहिचानया आधारय् स्वायत्त प्रदेशयात समाप्त याना न्हय्गू प्रशासनिक केन्द्रया रुपय् नांया जक प्रदेश दयेकेगु ज्या याःगु दुसा आः वया विशेष क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र व स्वायत्त क्षेत्र तकं समाप्त यायेगु डिजाइन कथं वंगु दु । थःत बिउगु भालायात हे पुरा मयासे गुगु कथं बालानन्द पौडेलया नेतृत्वया आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात व धइगु प्रतिवेदनया आधारय् हे आः स्थानीय निकायया चुनाव यायेगु नितिं धकाः धाःगु दु । व हे आयोगया प्रतिवेदनया आधरय् स्थानीय निकायया चुनावयात धाःसा आः पहिचानया मुद्दा झन समाप्त जुइगु अवस्था वनी अले उत्पीडित समुदायया माग गुगु नं हालतय् सम्वोधन जुइगु अवस्था वइमखु थ्व छगू कथं संघीयता, पहिचानया विरोधी ज्या खः धकाः संघीय समाजवादी फोरम नेपालया सह अध्यक्ष ज्वजलपा वाःपौलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु ।
उगु हे कथं नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघया मूछ्याञ्जे नित्यानत्द ताजपुरीयां आयोगया प्रतिवेदन अधुरो व अपूरो जूगुलिं थःपिन्सं स्वीकार यायेफइगु अवस्था मदु धयादिल । वय्कलं आः पहिचान सहितया नेवाः प्रदेश नापं आदिवासी जनजातिया माग कथं प्रदेश निर्माण यायेमाःगु, आइएलओ १६९, नापं अन्तर्राष्ट्रिय कानुनया आधारय् आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार स्थापित यायेगु नितिं संघर्ष याना वनेगु जुइ धयादिल । ताजपुरीं छुं दिंया दुने हे प्रधानमन्त्री पुष्पकल दाहालयात ज्ञापन पौ लःल्हायेगु नापं आन्दोलन ज्याझ्वः घोषणा यायेगु जुइ धकाः ख्याच्वः बियादीगु दु । थुगु सवालय् नेवाः न्ह्यलुवाःत नापं आदिवासी जनजातितय्सं इलय् हे बिचाः याना न्ह्याः वने मफत धाःसा अझ नं पहिचान पक्षधरत ल्यूने लाइगु निश्चित दु ।
‘जनजातिया अधिकार दइगु ज्या जक मयात’
समाचार विश्लेषण — श्रीकृष्ण महर्जन
ज्वजलपा वाःपौ ÷
वंगु छुं दिं न्ह्यःनिसें संचारमाध्यमय् ‘स्थानीय तह पुनसंरचना आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात, देय्न्यंकं याना ७९१ स्थानीय तहया प्रस्ताव, ४ गू महानगरपालिका, १२ गू उपमहानगरपालिका, २४१ नगरपालिका, ४६२ गू गाउँ पालिका जुइगु जुल, स्थानीय निकाययात अधिकार अप्वयेकल, आः स्थानीय निकायया चुनाव जुइगु जुल ’ धकाः लागतार रुपं संचार माध्यमय् समाचार पिहां वयाच्वंगु दु । तसकं बय्बय् यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
प्रतिवेदन लःल्हायेवं विशेष याना स्थानीय निकायया चुनावय् ल्वाना थःपिं वडा अध्यक्ष जुइगु, गाविसया अध्यक्ष जुइ धकाः गुलिं गुलिं नेवाःत नं लय्तायाच्वंगु अवश्य नं दइ । तर उगु आयोग, अयोगया नांनिसें आयोगया ज्यायात कया दुग्यंक स्वल धाःसा नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदायायात अझ छकः बँस्वायेगु कथंया प्रतिवेदन लःल्हायेगु ज्या जूगु दु धकाः थुइकेत बाध्य जुइ ।
संविधानय् खस आर्य धकाः ब्रम्हु, क्षेत्री, दशनामी, सन्यासी धकाः उल्लेख याका देय्या न्हापांगु तहया नागरिक जुइत सफल जूपिं लय्ताइगु स्वाभाविक हे खः । तर तःभुखाय् ब्वया गन च्वने गन च्वने जुयाच्वंगु अवस्थाय् लाका प्रमुख राजनीतिक दलया प्रमुख नेतातय्गु योजनाबद्ध कथं जारी याःगु संविधानय् नेवाः, तामाङ, गुरुङ धकाः संविधानय् उल्लेख याके मफया निगूगु तहया नागरिक जुइत बाध्य जूपिं धाःसा लयेतायेमाःगु अवस्था मदु बरु दुःख तायेकेमाःगु नापं आक्रोशित जुइमाःगु अवस्था दु ।
खय् भाय्यात जक सरकारी कामकाजया भाय् धकाः उल्लेख याःगुलिं आपत्ति प्वंका वयाच्वंपिं मातृभाषी प्रेमितय्सं धाःसा उगु प्रतिवेदनयात कया दुग्यंक बिचाः यायेमाःगु अवस्था दु । प्रतिवेदनयात कया अध्ययन यात धाःसा बांलाक्क हे खँ थुइगु अवस्था अवश्य नं वइ ।
उकिं स्थानीय तहया पुनर्रंरचना आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात धाःगु विषययात कया नेवाः नापं आदिवासी जनजाति, मधेसी व उत्पीडित समुदायया न्ह्यलुवाःत, पहिचान पक्षधरतय्सं तसकं बिचाः याना वनेमाःगु ई वःगु दु ।
बालानन्द पौडेलया नेतृत्वय् सरकारं दयेकूगु आयोगया ज्या धइगु गाउँपालिका, नगरपालिका, विषेश क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र व स्वायत्त क्षेत्रया संख्या नापं सिमा निर्धारण यायेगु आयोग खः । आयोगया नां हे ‘गाउँपालिका, नगरपालिका तथ विशेष, संरक्षित वा स्वायत्त क्षेत्रको संख्या तथा सीमान निर्धारण आयोग’ धकाः उल्लेख यानातःगु दु । दक्ले न्हापां उगु आयोगया नांयात हे भ्रमय् लाकेगु योजना कथं हे स्थानीय निकाय पुनरर्संचना समिति धकाः प्रचारप्रसारय् हल । विरोधया दथुइ नं समितिं हथाय् चाया स्थानीय निकायया चुनाव यायेमाः धकाः तायेका अधुरो व अपुरो प्रतिवेदनयात लःल्हाना हाकनं छकः नेपाःया आदिवासी जनजातितिसें उत्पीडित समुदाययात झंगःलायेगु ज्या याःगु दु ।
आयोगयात मूल रुपं न्यागू निकायया ल्याः व सिमा निर्धारण यायेगु भाला बियातःगु खः । १) गाउँपालिका, २) नगरपालिका , ३) विशेष क्षेत्र, ४) संरक्षित क्षेत्र व ५) स्वायत्त क्षेत्र खः । थ्व न्यागू निकाय मध्ये विशेष क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र स्वायत्त क्षेत्र धइगु नेपाःया आदिवासी जनजाति, उत्पीडित समुदाय नापं सिमान्तकृत समुदायया जनसंख्या व इमिगु थाय्यात ध्यानय तया इमित सभ्यतायात संरक्षण, सम्वद्र्धन व विकास यायेगु नाप नापं इमिगु म्हसीका बिइगु कथंया व्यवस्थाया नितिं सीमा व संख्या तयार यायेगु खः । आयोगं धाःसा उत्पीडित समुदायया नितिं दयेकेमाःगु छुं नं कथंया निकायया सिमानानिसें संख्या निर्धाण मया ।
इमिसं आःया अवस्थाय् स्थानीय निकाय धकाः गाउँपालिका नगरपालिकाया जक संख्या व सीमाना निर्धारण याना सरकारयात लःल्हाःगु दु । उकिया अर्थ आः संरक्षित क्षेत्र, स्वायत्त क्षेत्रनिसें विशेष क्षेत्रया व्यवस्थायात तकं समाप्त यायेगु योजना कथं न्ह्यः वंगु अवस्था दु । निक्वःगु संविधानसभापाखें पहिचानया आधारय् स्वायत्त प्रदेशयात समाप्त याना न्हय्गू प्रशासनिक केन्द्रया रुपय् नांया जक प्रदेश दयेकेगु ज्या याःगु दुसा आः वया विशेष क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र व स्वायत्त क्षेत्र तकं समाप्त यायेगु डिजाइन कथं वंगु दु । थःत बिउगु भालायात हे पुरा मयासे गुगु कथं बालानन्द पौडेलया नेतृत्वया आयोगं प्रतिवेदन लःल्हात व धइगु प्रतिवेदनया आधारय् हे आः स्थानीय निकायया चुनाव यायेगु नितिं धकाः धाःगु दु । व हे आयोगया प्रतिवेदनया आधरय् स्थानीय निकायया चुनावयात धाःसा आः पहिचानया मुद्दा झन समाप्त जुइगु अवस्था वनी अले उत्पीडित समुदायया माग गुगु नं हालतय् सम्वोधन जुइगु अवस्था वइमखु थ्व छगू कथं संघीयता, पहिचानया विरोधी ज्या खः धकाः संघीय समाजवादी फोरम नेपालया सह अध्यक्ष ज्वजलपा वाःपौलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु ।
उगु हे कथं नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघया मूछ्याञ्जे नित्यानत्द ताजपुरीयां आयोगया प्रतिवेदन अधुरो व अपूरो जूगुलिं थःपिन्सं स्वीकार यायेफइगु अवस्था मदु धयादिल । वय्कलं आः पहिचान सहितया नेवाः प्रदेश नापं आदिवासी जनजातिया माग कथं प्रदेश निर्माण यायेमाःगु, आइएलओ १६९, नापं अन्तर्राष्ट्रिय कानुनया आधारय् आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार स्थापित यायेगु नितिं संघर्ष याना वनेगु जुइ धयादिल । ताजपुरीं छुं दिंया दुने हे प्रधानमन्त्री पुष्पकल दाहालयात ज्ञापन पौ लःल्हायेगु नापं आन्दोलन ज्याझ्वः घोषणा यायेगु जुइ धकाः ख्याच्वः बियादीगु दु । थुगु सवालय् नेवाः न्ह्यलुवाःत नापं आदिवासी जनजातितय्सं इलय् हे बिचाः याना न्ह्याः वने मफत धाःसा अझ नं पहिचान पक्षधरत ल्यूने लाइगु निश्चित दु ।
No comments:
Post a Comment