झिंनिदँय् जुइगु गोदावरी सिंहस्थ मेला

झिंनिदँय् जुइगु गोदावरी सिंहस्थ मेला

श्रीकृष्ण महर्जन

                        स्वनिगः कला, संस्कृति व धार्मिक ल्याखं जक मखु सम्पदाया ल्याखं नं तसकं महत्वं जाःगु लागा खः । नेवाःतय्गु आदिभूमि स्वनिगलय् न्हापांनिसें हना वयाच्वंगु संस्कृति पर्वनिसें मेला तकं नेवाःत नाप हे स्वानाच्वंगु दु । स्वनिगलय् धार्मिक व सांस्कृतिक नापं ऐतिहासिक रुपं महत्वपूर्णगु थीथी कथंया कुण्डत नं दु ।

            थीथी कुण्डत मध्ये द्यःपिंनाप स्वापू दुगु कुण्ड, दैत्यतनाप स्वापू दुगु कुण्ड, ऋषितनाप स्वापू दुगु कुण्ड व मनूतनाप स्वापू दुगु कुण्ड धकाः धार्मिक ख्यलय् व्याख्या यायेगु याइ । यल जिल्ला दुने लाःगु गोदावरी कुण्ड धइगु ऋषित नाप स्वापू दुगु कुण्ड कथं नालातःगु दु । थीथी कथंया मेलात मध्ये झिंनिदँय् छकः जुइगु गोदावरी सिंहस्थ मेला नं छगू महत्वपूर्णगु मेला खःसा मेला गोदावरीया कुण्डय् हे जुइगु खः । नेवाःतय्सं उगु मेलायात थःगु हे पहलं गोरागू चाइगु धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । गोरागू चाइगु धइगु लुखां हे लः पिहां वइगु खः । उकिं मनूतय्गु छेँया लुखां लः पिहां वलकी गोरागू चाःगु थें हे जुल धकाः धायेगु याइ । गोदावरीया कुण्डया लः लुखां हे पिहां वइगु यात हे गोरागू चाइगु धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।

                गोदावरी सिंहस्थ मेला झिंन्हय्गू सताप्दिनिसें निरन्तर रुपं हना वयाच्वंगु खः धकाः धाइ । पौराणिक सहित्यय् द्कले प्राचिन कथं नालातःगु स्कन्दपुराणय् तकं उल्लेख जुयाच्वंगु कथं झिंनिदँय् छकः जुइगु गोदावरी सिंहस्थ मेला खः । थुगु मेलाया थःगु हे कथंया धार्मिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक रुपं महत्व खने दु ।

               यलया सात दोवाटों ८ किलो मिटर दक्षिणपाखे लाःगु छगू कथंया गुँ खः फू्च्व । स्वनिगःया चाकः हिइकं दुगु गुँ धिनाच्व, जामाच्व, सिफूच्व व फूच्व खः । फूच्व धइगु धार्मिक नापं सांस्कृतिक रुपं नं महत्बपूर्णगु लागा खः । अले व हे फूच्वया क्वय् च्वंगु लागा धइगु हे गोदावरी खः । व हे गोदावरी लागाय् गुँया लः वयाच्वनीगु छगू कुण्डयात अर्थात लःया मुहानयात हे गोदावरी कुण्ड धाइगु खः । गोदावरी कुण्डय् हे झिंनिदँय् छकः मेला जुइ । उगु मेलायात हे गोदावरी सिंहस्थ मेला व गोदागू चाइगु धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।

गोदावरी सिंहस्थ मेला गुगु कथं जुइ ?

               सामान्य तया झिंनिदँय् छकः भाद्र महिनानिसें लच्छि तक जुइगु मेला धइगु हे गोदावरी सिंहस्थ मेला धकाः मनूतयसं थुइका वयाच्वंगु दु । अले अःपुक धायेबलय् सूर्य सिंह राशीइ वनीगु इलय् हे झिंनिदँय् छकः गोदावरी सिंहस्थ मेला धायेगु याना वयाच्वंगु खः । सूर्य सिंहराशीइ वनीगु इलय् मेला ला जुइगु खः हे खः तर उलि जक धाःसा पक्कां मखु । जोतिष शास्त्र कथं वृहस्तपति राशी सिंह राशीइ वनाच्वंगु अवस्थाय् सूर्य नं सिंह राशीइ वनीगु इलय् हे गोदावरी सिंहस्थ मेला जुइगु खः ।

             थुकिया अर्थ सूर्य सिंह राशीइ वनीगु जुया जक मखु कि वृहस्पति नं सिंह राशीइ वनाच्वंगु अवस्थाय् जक मेला जुइगु खः । अथे वृहस्पति झिंनिदँय् छकः सिंह राशीइ वनीगु अले उगु हे इलय् सूर्य नं सिंहराशीइ वनीगु खः । वृहस्पति अर्थात गुरु सिंहराशीइ झिंस्वाला तक च्वनीगु जूसां मेला धाःसा लच्छि जक जुइगु खः ।

गोदावरी सिंहस्थ मेला नाप स्वापू दुगु बाखं

गोदावरी सिंहस्थ मेला नाप स्वापू दुगु थीथी कथंया न्यंकं बाखंत दु । ऋषित नाप स्वापू दुगुनिसें थीथी घटना नाप स्वापू तया नं बाखं कनेगु व न्यनेगु याना वयाच्वंगु दु । विशेष याना गोदावरी सिंहस्थ मेला सुरु जूगुया कारण यात कया अथे बाखं दयेका कनेगु याना वयाच्वंगु थीथी बाखं थुगु कथं दु ।

न्हापांगु बाखंः

पौराणिक कालय् महर्षि गयौतम ऋषि गोदावरीया कुटीइ बसोवास यानाच्वंगु अवस्था खः । छन्हु सा झ्वायतःगु अवस्थाय् सा सिनाच्वन । अले सा स्याःगु धकाः महसूस यात । सा स्याःगु धकाः तायेका उगु पापं मुक्त जुइगु नितिं गौतम ऋषि तपस्या च्वंगु खः । अले उगु हे इलय् गोदावरी कुण्डं लः पिहां वःगु बाखं दु । उकिं हे गोदावरी सिंहस्थ मेला जूगु खः धकाः धाइ ।

निगूगु बाखंः

यल अर्थात हसिसिद्धया जल द्यः न्हापा न्हापा फूच्वं हयातःगु खः । गयो जुजुया इलय् अथे जल द्यः हयातःगु धाइ । थ्व ई धइगु किरातकाल खः । जलया नेवाःत नाप फू्च्वया सांस्कृतिक नापं यक्व हे ल्याखं स्वापू दयाच्वंगु दु । थ्व हे झ्वलय् परापूर्व कालय् गौतम ऋषि सक्वया बज्रयोगिती जुया जलद्यः दर्शन याना गोदावरीइ वना तपस्या यात । अले तपस्या यानाच्वंगु अवस्थाय् हे गोदावरी कुण्डं लः पिहां वःगु खः । उकिं हे गोदावरी मेला जूगु खः ।

स्वंगूगु बाखंः

द्यःपिनिगु इलय् फूच्वय् अप्सरात बसुन्धाराया धलं दनाच्वंगु जुयाच्वन । कलश स्थापना याना अथे धलं दनाच्वंगु खः । अबले कलशय् हे बसुन्धारादेवी च्वनादिल । अले कलशय् लः जाल । व हे लः गोदावरी कुण्ड जुया पिहां वल । उकिं हे गोदावरी मेला जुयाच्वंगु खः ।

प्यंगूगु बाखंः

न्हापा न्हापा विक्रमदेव धाइम्ह येँया शिाल नगरय् राज्य चले यानाच्वंगु जुयाच्वन । उगु इलय् दक्षिण भारतं गोदावरी बसुन्धारादजेवी वल । अले सिंह संक्रान्तिया दिनयु लाःगुलिं अन हे लःया मुहान पत्तलगे याता बसुन्धरा देवीं । उकिं हे बसुन्धारादेवीपाखें लःया मुहान पत्तलगेयाःगु जुया हे गोदावरी सिंहस्थ मेला सुरु जूगु खः धाइ ।

जल नापया स्वापू

गोदावरी सिंहस्थ मेला नेवाः वस्ती जलया नेवाःत नाप तसकं स्वापू दयाच्वंगु दु । जल द्यःया द्यःजुया प्याखं ल्हुइपिं मुक्कं याना नीगुम्ह दइगु खः । अले व हे नीखुम्ह हे द्यःपिं भाद्र संक्रान्ति अर्थात गोदावरी सिंहस्थ मेला जुइ न्ह्यः चान्हय् अर्थात साउन मसान्तया चान्हय् वना गोदावरी सिंहस्थ मेला जुइगु कुण्डया खापा चायेक वनेमाःगु चलन दु । जलया द्यःपिं अर्थात पुजारीपिं फुक्कं पुजा ज्वलं ज्वना वनीगु खः । अथे हे कुलिंचाय् तया दुरु नं ज्वना वनीगु खः ।  इमिसं गोदावरी सिंहस्थ मेला जुइगु कुण्डय् वनेगु सिँयागु खापाय् पुजा याना दुहां वनीगु अले कुण्डय् नं पुजा याइगु खः । अले कुण्डय् दुुरु छायेगु याइसा अनं लिपा द्यःपिं फुक्कं कुण्डय् हे क्वहां वना स्थान यायेगु अर्थात म्वः ल्हुइगु याइ । थुकिया अर्थ गोदावरी सिंहस्थ मेला अर्थात गोरागू चायेकेगु ज्या जलया द्यःपिन्सं याइगु अले उगु कण्डय् दक्ले न्हापां जलयापिं हे स्नान याइगु खः । उगु कुण्डय् सतकं ख्वाउँसे च्वंगु लः वयाच्वनीगु खः । अले खापा चायेके धु्ंकाः खापां तकं लः पिहां वइगु
खः । अथे खापां हे लः पिहां वइगुयात हे गोरागू चालीगु धकाः धाइगु खः । कुण्ड लागा धइगु अन ल्वहंया कापिं लः पिहां वयाच्वंगु खः । तसकं ख्वाउसे च्वंगु लः वयाच्वनीगु खः । अले व हे लःयात ल्वहं हिति दयेका हायेका तःगु खः । अन झ्वःलकं न्याह्रा ल्वंहिति हायेका तःगु दु । गोदागोरी कुण्डय् न्हापा न्हापा छुं नं द्यः मदुगु खःसां लिपांगु इलय् वया नारां द्यः, गणेद्यः, महाद्यः, नापं थीथी द्यःया मूर्ति तकं पलिस्था यानातःगु खने दु । न्हापा लः पिहां वइगु ल्वहंया कपि व लः वयाच्वनीगु अवस्थाय् व हे लः स्वःवनेगु नापं स्नान यायेगु नितिं मेलाय् वनीगु खः ।

गोदावरी सिंहस्थ मेलाय् वना स्नान यात धाःसा झिंनिदँ तकया पाप तकं मोचन जुइ धइगु जन विश्वास दु । उकिं थुगु मेलायात धार्मिक आस्था नाप नं स्वाकातःगु खने दु ।