स्वनिगःया बखुमदः जात्रा
— श्रीकृष्ण महर्जन
स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्सं हना वयाच्वंगु थीथी जात्रात मध्ये महत्वपूर्णगु जात्रा धइगु बखुमदः जात्रा खः । बःखु धइगु येँय् नं पश्चिमपाखे किपुलिइ नं उत्तरपाखेया ऐतिहासिक थाय् खः । गुगु थासय् इसाया निगूगु सताब्दीया सप्त मातृकाया मूर्तित मध्ये कौमारी, बैष्णवी व बाराहीया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु । उकिं उगु लागा धइगु येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाः वस्तीया महत्वपूर्णगु तिर्थ स्थलया रुपय् नं नालातःगु दु । व हे बःखु क्षेत्रयात केन्द्रविन्दु याना हनीगु बखुमदः अस्तमी जात्रा खः । बखुमद अस्तमी जात्राया झ्वलय् न्हापा न्हापा न्हय्गू गांया नेवाःतय्सं जात्रा याइगु खः ।
उकिं हे जुइ सायद् थनिं स्वंगू दशक न्ह्यवंनिसें हे बखुमदः जात्रायात न्हय्गां जात्रा धायेगु यानाहःगु दु । बखुमदः जात्राया झ्वलय् नेवाः वस्तीत किपू, पांगा, नगां, ल्ह्वंंखा, मच्छेगां, ब्वसिगां व सतुंगलय् जात्रा याइगु खः । तर लिपांगु इलय् वया नैकाप अर्थात बन्थःचाया नेवाःतय्सं नं ब्यागलं कथंया द्यःखः दयेका जात्रा याना हःगु दु । बखुमदः जात्रा धइगु येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाःतय्गु दक्ले महत्वपूर्णगु जात्रा खः । दँय् दसं बुँइ सामाज्या अर्थात वा लयेगु ज्या क्वचाये धुंकाः थिंला महिनाय् याइगु नखः धइगु हे बखुमदः अर्थात न्हय्गां जात्रा खः ।
बःखु व न्हय्गांया स्वापू
ऐतिहासिक नापं धार्मिक रुपं महत्वपूर्णगु बःखु लागा येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाःतय्गु वस्ती नाप तसकं स्वानाच्वंगु दु । बखुमदः जात्रा अर्थात न्हय्गां जात्राया झ्वलय् बःखुइ हे विषेश कथंया पूजा वनेमाःगु चलन दु ।
किपू, पांगा, ल्ह्वंखा, मच्छेगां, सतुंगः व ब्वसिगामं पूजा वनेमाःगु चलन दुसां नगामं धाःसा पूजा वनीगु चलन मदु । नगां बाहेकया फुक्क गामं बःखुइ पुजा मवंतले जात्रा हे सुरु जुइमखु । उकिं बखुमदः जात्रा नाप न्हय्गांगा जात्रा स्वानाच्वंगु खने दु ।
जात्रा गबले गबले याइ ?
बखुमदः जात्राया झ्वलय् न्हय्गू हे गामय् छक्वलं धाःसा जात्रा जुइमखु । जात्राया नितिं न्हापांगु दिं कथं निउतँ धकाः थिंलाथ्व चौथियात नालातःगु दु । चौथि खुन्हु मूल रुपं भेलु थुइगु खः । भेलु धइगु थ्वँ थुइगु खः । भेलु थुइगु दिंंयात निउतँ धकाः धाइगु खः । बखुमदः जात्रा जुइगु फुक्क हे वस्ती थिंलाथ्व चौथि खुन्हु हे भेलु थुइगु याइ । अथे जूसां मूल जात्रा कथं नगामय् थिंलाथ्व अष्टमीया चान्हय् याइगु खः । अष्टमी खुन्हु हे बहनी नं नगामय् बालकुमारीया खः कुबिया जात्रा याइगु खः । नगामय् याइगु धाल्चा खाकीगु जात्रा खःसा कन्हय् खुन्हु तगामय् द्यःखः जात्रा नं याइ । अथे हे पांगय् मूल जात्रा कथं द्यःखः जात्रा थिंलाथ्व नवःमि खुन्हु याइगु खः । अबले बालकुमारी व विष्णुदेवीयात मूल द्यः कथं नाला सांस्कृकतिक बाजं थाना जात्रा याइगु चलन दु । अले किपुलिइ इन्द्रायण द्यःयात मूल द्यः कथं नाला दशमी खुन्हु जात्रा याइगु खः ।
अथे हे ब्वसिगामय् भैरवयात मूल द्यः कथं नाला, मच्छेगामय् विष्णुदेवीयात मूल द्यः कथं नाला, सतुंगलय् नं मूल द्यः कथां विषणुदेवी द्यःयात नाला अले ब्वसिगामय् भैरवायात मूल द्यः कथं नाला थिंलाथ्व दशमी खुन्हु हे जात्रा याइगु खः । किपूमितय्सं किपूया पीगनंनिसेंं जात्रा याइगु खःसा अथे हे पांगामीतय्सं नं पांगाया पीगं भाजंगाःनिसें जात्रा याइगु खः । उगु हे कथं नगामय् अनया पीगनंनिसें जात्रा याइगु खःसा सतुंगः, ल्ह्वंखा, ब्वसिगां व मच्छेगांया नेवाःतय्सं धाःसा बःखु लागांनिसें हे थःथःगु लागाय् जात्रा याना यंकीगु खः ।
न्हय्गामय् छु छु द्यःया जात्रा याइ ?
येँया दक्षिण पश्चिम लागाय् जुइगु बखुमदः जात्राया झ्वलय् न्हय्गामय् थौंकन्हय् च्यागू हे गामय् याइगु जात्रा धइगु अष्टमातृका सहित भैरव, गणेश, सिंधिनि व ब्याग्रिनीया मूर्ति खतय् तया कुबिया जात्रा याइ । थुगु कथंया द्यःयात नेवाःतय्सं पीगं द्यः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
पीगं धइगु पीठगण खः अर्थात गंछि द्यः खः । स्थानीय विशेष कथं ंपीगं द्यः मध्ये छु द्यःयात महत्व बियातःगु दु उम्ह द्यःया मूल द्यः कथं नाला जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु दु । जात्राया झ्वलय् किपुलिइ इन्द्रायणी द्यःयात विशेष महत्वबिया इन्द्रायणिया जात्रा धायेगु याना वयाच्वंगु दु । किपुलिइ गणेद्यःया ब्यागलं कथंया चीखःगु खः कुबिया तकं जात्रा याइ ।
अथे हे पांगय् विष्णुदेवी व वालकुमारीयात महत्व बिया निखः द्यःखः कुबिया जात्रा याना वयाच्वंगु दु । अथे हे नगामय् बालुकमारी द्यःयात खतय् कुबया जात्रा याइगु चलन दुसा उगु हे कथं सतुंगलय् विष्णुदेवी, मच्छेगामय् नं विष्णुदेवी, ल्ह्वंखाय् भैरव अले ब्वसि गामय् नं भैरवायात हे मूल द्यः कथं नाला जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
नगामय् धाल्चा खकीगु जात्रा
न्हय्गां मध्ये नगामय् मूल रुपं जात्राया रुपय् धाल्चा खाकेगु जात्रायात नालातःगु दु । थिंलदाथ्व अष्टमी खुन्हु चान्हय् नगांया पीगनय् धाल्चा खाकेगु याइ । चान्हय् न्याम्ह मनूत धाल्चा ज्वना दिगिदिगी खाइगु जात्रा जुया हे धाल्चा खाकेगु जात्रा धाःगु खयेमाः । धाल्चा ज्वनाच्वंपिं न्याम्हेसित छम्ह छम्ह याना हि, अय्ला, थ्वँ, धौ व दुरु गुरुजुं तया बिइगु खः । अले धलं दनीगु इलय् इपिं हे दिगिदिगि खाना वइगु खः । थ्व छगू कथंया विशेष प्रकारया होमया दथुइ जुइगु जात्रा खः ।
किपुलिइ लाखेपाः च्वनीगु
बखुमदः जात्राया झ्वलय् दक्ले तःधंगु नेवाः वस्ती किपुलिइ लाखेपाः च्वनीगु चलन दु । किपूया पीगनय् लाखेलिसे ल्वायेगु नितिं चौरासी ब्यञ्जनया नसा ज्वलं तया बल्चा दयेका धुतिकथि ज्वना लाखेपाः च्वनेमाःगु चलन दु । अथे लाखेपाः च्वने धुनेवं जक द्यःखः जात्रा देशय् दुत यंकीगु खः । जात्रा जब बाघभैरव लागां पुला वनी अले लिपा लाखे पाः च्वंम्ह मनूयात भेलु नापं बाजा गाजा सहित जात्रा याना यंकेमाःगु चलन दु । लाखे पाः च्वंम्हेसित भम्चा दुकाये थें याना हे दुकाये माःगु चलन दु । किपुलिइ थुगु कथंया जात्रा थिंलाथ्व दशमी खुन्हु जुइगु खः ।
बःखुइ प्वः थकाली याना नकीगु भ्वय्
बखुमदः जात्राया हे झ्वलय् बःखुइ प्वः थकाली याना भ्वय् नयेमाःगु चलन दु । थ्व विशेष प्रकारया भ्वय् खः । थिंलाथ्व दशमी खुन्हु अथे भ्वय् नयेगु झ्वलय् सतुंगःया थकालि निसें झ्वःलकं च्वना नयेमाःगु चलन दु । उगु इलय् नेकुं म्यय्या ला तया भ्वय् नयेमाःगु चलन दु । थ्व नं बखुमदः जात्राया झ्वलय् विशेषता जुयाच्वंगु दु ।
पांगय् विष्णुदेवी व बालकुमारीया ब्यागलं ब्यागलं द्यःखः पांगाय् थिंलाथ्व नवःमि खुन्हु जात्रा याइगु चलन दु । थुगु जात्राया झ्वलय् निखः द्यःखःयात ब्यागलं ब्यागलं कथंया द्यःयात मूल द्यः कथं नाला जात्रा याइगु खः । छखः द्यःखय्त विष्णुदेवी अले छखः द्यःखतय् बालकुमारीयात मूल द्यः कथं नाला जात्रा याइगु खः ।
सतुंगलय् प्वंखः जात्रा
येँया पश्चिम लागाया नेवाः वस्ती सतुंगलय् जात्राया झ्वलय् थिंलाथ्व एकादशी खुन्हु सुलं च्वना द्धादशी खुन्हु प्वंखः जात्रा याइगु चलन दु । द्यःया मूर्ति मदुगु खः कुबिया सांस्कृतिक बाजं थाना याइगु जात्रायात हे प्वंखः जात्रा धाइगु खः । प्वंखः जात्रायात सतुंगःया नेवाःतय्सं विशेष कथंया महत्व बियातःगु दु ।
जात्रा गबलेनिसें सुरु जूगु खः ?
थुगु कथं येँया दक्षिण पश्चिम लागाय् जुइगु बखुमदः जात्रा अर्थात न्हय्गां जात्रा गबलेनिसें सुरु जुल धकाः इतिहासय् वा अभिलेखय् आः तक गनं नं लुयावःगु खने मदुनि । अय्नं मल्लकालय् हे दक्ले अप्वः पीगं द्यः अर्थात पीठगणया जात्रा सुरु जूगु नाप नापं नेवाः वस्ती विकास जूगुलिं अबलेनिसें हे थुगु जात्रा सुरु जूगु खयेमाः धकाः मनूतय्सं अनुमान यानातःगु दु । विशेष याना रत्न मल्लया इलय् कुकुं भोटेतय्सं थाय् थासय् दुःख बिउगु जुया अबले थीथी वस्ती विस्तार याःगु खँ देवमाला वंशावलीइ उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।
उगु हे इलय् पांगा, नगां नं वस्ति विकास जूगु अले किपूया चाकःहिइक ल्ह्वंखा, मच्छेगां व सतुंगः नं विकास याना इमित छगू हे थासय् तया एकीकृत यायेगु नापं जाना वनेगु नितिं हे थुगु जात्रा सुरु याःगु खयेमाः धकाः अनुमान यानातःगु दु ।
जात्राया विशेषता
बखुमदः जात्राया विशेषता धइगु हे न्हय्गू हे नेवाः वस्तीइ छगू हे इलय् लाका जात्रा जुइगु खः । अले नसाया ल्याखं चिकुलाया ई जुया तःखाः दयेका नयेगु हे थुगु जात्राया मेगु विशेषता जुयाच्वंगु दु । बखुमदः जात्राया झ्वलय् ह्वइगु स्वां धइगु लालपाते स्वां जुया द्यःयात लालेपाते स्वां छुकेगु अर्थात छायेगु हे मेगु विशेषता जुयाच्वंगु दु । उगु हे कथं जात्रा क्वचय् धुनेवं हे वइगु पुन्हि धइगु योमरि पुन्हि खः । अले पुन्हि तक नं नखः कथं हना थःथितियात पाहां ब्वनीगु जुया योमरि पुन्हि तकं छगू कथं हनेगु यानाच्वंगु मदु । उकिं थ्व छगू नं बखुमदः जात्राया विशेषता जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमखु ।
— श्रीकृष्ण महर्जन
स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्सं हना वयाच्वंगु थीथी जात्रात मध्ये महत्वपूर्णगु जात्रा धइगु बखुमदः जात्रा खः । बःखु धइगु येँय् नं पश्चिमपाखे किपुलिइ नं उत्तरपाखेया ऐतिहासिक थाय् खः । गुगु थासय् इसाया निगूगु सताब्दीया सप्त मातृकाया मूर्तित मध्ये कौमारी, बैष्णवी व बाराहीया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु । उकिं उगु लागा धइगु येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाः वस्तीया महत्वपूर्णगु तिर्थ स्थलया रुपय् नं नालातःगु दु । व हे बःखु क्षेत्रयात केन्द्रविन्दु याना हनीगु बखुमदः अस्तमी जात्रा खः । बखुमद अस्तमी जात्राया झ्वलय् न्हापा न्हापा न्हय्गू गांया नेवाःतय्सं जात्रा याइगु खः ।
उकिं हे जुइ सायद् थनिं स्वंगू दशक न्ह्यवंनिसें हे बखुमदः जात्रायात न्हय्गां जात्रा धायेगु यानाहःगु दु । बखुमदः जात्राया झ्वलय् नेवाः वस्तीत किपू, पांगा, नगां, ल्ह्वंंखा, मच्छेगां, ब्वसिगां व सतुंगलय् जात्रा याइगु खः । तर लिपांगु इलय् वया नैकाप अर्थात बन्थःचाया नेवाःतय्सं नं ब्यागलं कथंया द्यःखः दयेका जात्रा याना हःगु दु । बखुमदः जात्रा धइगु येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाःतय्गु दक्ले महत्वपूर्णगु जात्रा खः । दँय् दसं बुँइ सामाज्या अर्थात वा लयेगु ज्या क्वचाये धुंकाः थिंला महिनाय् याइगु नखः धइगु हे बखुमदः अर्थात न्हय्गां जात्रा खः ।
बःखु व न्हय्गांया स्वापू
ऐतिहासिक नापं धार्मिक रुपं महत्वपूर्णगु बःखु लागा येँया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाःतय्गु वस्ती नाप तसकं स्वानाच्वंगु दु । बखुमदः जात्रा अर्थात न्हय्गां जात्राया झ्वलय् बःखुइ हे विषेश कथंया पूजा वनेमाःगु चलन दु ।
किपू, पांगा, ल्ह्वंखा, मच्छेगां, सतुंगः व ब्वसिगामं पूजा वनेमाःगु चलन दुसां नगामं धाःसा पूजा वनीगु चलन मदु । नगां बाहेकया फुक्क गामं बःखुइ पुजा मवंतले जात्रा हे सुरु जुइमखु । उकिं बखुमदः जात्रा नाप न्हय्गांगा जात्रा स्वानाच्वंगु खने दु ।
जात्रा गबले गबले याइ ?
बखुमदः जात्राया झ्वलय् न्हय्गू हे गामय् छक्वलं धाःसा जात्रा जुइमखु । जात्राया नितिं न्हापांगु दिं कथं निउतँ धकाः थिंलाथ्व चौथियात नालातःगु दु । चौथि खुन्हु मूल रुपं भेलु थुइगु खः । भेलु धइगु थ्वँ थुइगु खः । भेलु थुइगु दिंंयात निउतँ धकाः धाइगु खः । बखुमदः जात्रा जुइगु फुक्क हे वस्ती थिंलाथ्व चौथि खुन्हु हे भेलु थुइगु याइ । अथे जूसां मूल जात्रा कथं नगामय् थिंलाथ्व अष्टमीया चान्हय् याइगु खः । अष्टमी खुन्हु हे बहनी नं नगामय् बालकुमारीया खः कुबिया जात्रा याइगु खः । नगामय् याइगु धाल्चा खाकीगु जात्रा खःसा कन्हय् खुन्हु तगामय् द्यःखः जात्रा नं याइ । अथे हे पांगय् मूल जात्रा कथं द्यःखः जात्रा थिंलाथ्व नवःमि खुन्हु याइगु खः । अबले बालकुमारी व विष्णुदेवीयात मूल द्यः कथं नाला सांस्कृकतिक बाजं थाना जात्रा याइगु चलन दु । अले किपुलिइ इन्द्रायण द्यःयात मूल द्यः कथं नाला दशमी खुन्हु जात्रा याइगु खः ।
अथे हे ब्वसिगामय् भैरवयात मूल द्यः कथं नाला, मच्छेगामय् विष्णुदेवीयात मूल द्यः कथं नाला, सतुंगलय् नं मूल द्यः कथां विषणुदेवी द्यःयात नाला अले ब्वसिगामय् भैरवायात मूल द्यः कथं नाला थिंलाथ्व दशमी खुन्हु हे जात्रा याइगु खः । किपूमितय्सं किपूया पीगनंनिसेंं जात्रा याइगु खःसा अथे हे पांगामीतय्सं नं पांगाया पीगं भाजंगाःनिसें जात्रा याइगु खः । उगु हे कथं नगामय् अनया पीगनंनिसें जात्रा याइगु खःसा सतुंगः, ल्ह्वंखा, ब्वसिगां व मच्छेगांया नेवाःतय्सं धाःसा बःखु लागांनिसें हे थःथःगु लागाय् जात्रा याना यंकीगु खः ।
न्हय्गामय् छु छु द्यःया जात्रा याइ ?
येँया दक्षिण पश्चिम लागाय् जुइगु बखुमदः जात्राया झ्वलय् न्हय्गामय् थौंकन्हय् च्यागू हे गामय् याइगु जात्रा धइगु अष्टमातृका सहित भैरव, गणेश, सिंधिनि व ब्याग्रिनीया मूर्ति खतय् तया कुबिया जात्रा याइ । थुगु कथंया द्यःयात नेवाःतय्सं पीगं द्यः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
पीगं धइगु पीठगण खः अर्थात गंछि द्यः खः । स्थानीय विशेष कथं ंपीगं द्यः मध्ये छु द्यःयात महत्व बियातःगु दु उम्ह द्यःया मूल द्यः कथं नाला जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु दु । जात्राया झ्वलय् किपुलिइ इन्द्रायणी द्यःयात विशेष महत्वबिया इन्द्रायणिया जात्रा धायेगु याना वयाच्वंगु दु । किपुलिइ गणेद्यःया ब्यागलं कथंया चीखःगु खः कुबिया तकं जात्रा याइ ।
अथे हे पांगय् विष्णुदेवी व वालकुमारीयात महत्व बिया निखः द्यःखः कुबिया जात्रा याना वयाच्वंगु दु । अथे हे नगामय् बालुकमारी द्यःयात खतय् कुबया जात्रा याइगु चलन दुसा उगु हे कथं सतुंगलय् विष्णुदेवी, मच्छेगामय् नं विष्णुदेवी, ल्ह्वंखाय् भैरव अले ब्वसि गामय् नं भैरवायात हे मूल द्यः कथं नाला जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
नगामय् धाल्चा खकीगु जात्रा
न्हय्गां मध्ये नगामय् मूल रुपं जात्राया रुपय् धाल्चा खाकेगु जात्रायात नालातःगु दु । थिंलदाथ्व अष्टमी खुन्हु चान्हय् नगांया पीगनय् धाल्चा खाकेगु याइ । चान्हय् न्याम्ह मनूत धाल्चा ज्वना दिगिदिगी खाइगु जात्रा जुया हे धाल्चा खाकेगु जात्रा धाःगु खयेमाः । धाल्चा ज्वनाच्वंपिं न्याम्हेसित छम्ह छम्ह याना हि, अय्ला, थ्वँ, धौ व दुरु गुरुजुं तया बिइगु खः । अले धलं दनीगु इलय् इपिं हे दिगिदिगि खाना वइगु खः । थ्व छगू कथंया विशेष प्रकारया होमया दथुइ जुइगु जात्रा खः ।
किपुलिइ लाखेपाः च्वनीगु
बखुमदः जात्राया झ्वलय् दक्ले तःधंगु नेवाः वस्ती किपुलिइ लाखेपाः च्वनीगु चलन दु । किपूया पीगनय् लाखेलिसे ल्वायेगु नितिं चौरासी ब्यञ्जनया नसा ज्वलं तया बल्चा दयेका धुतिकथि ज्वना लाखेपाः च्वनेमाःगु चलन दु । अथे लाखेपाः च्वने धुनेवं जक द्यःखः जात्रा देशय् दुत यंकीगु खः । जात्रा जब बाघभैरव लागां पुला वनी अले लिपा लाखे पाः च्वंम्ह मनूयात भेलु नापं बाजा गाजा सहित जात्रा याना यंकेमाःगु चलन दु । लाखे पाः च्वंम्हेसित भम्चा दुकाये थें याना हे दुकाये माःगु चलन दु । किपुलिइ थुगु कथंया जात्रा थिंलाथ्व दशमी खुन्हु जुइगु खः ।
बःखुइ प्वः थकाली याना नकीगु भ्वय्
बखुमदः जात्राया हे झ्वलय् बःखुइ प्वः थकाली याना भ्वय् नयेमाःगु चलन दु । थ्व विशेष प्रकारया भ्वय् खः । थिंलाथ्व दशमी खुन्हु अथे भ्वय् नयेगु झ्वलय् सतुंगःया थकालि निसें झ्वःलकं च्वना नयेमाःगु चलन दु । उगु इलय् नेकुं म्यय्या ला तया भ्वय् नयेमाःगु चलन दु । थ्व नं बखुमदः जात्राया झ्वलय् विशेषता जुयाच्वंगु दु ।
पांगय् विष्णुदेवी व बालकुमारीया ब्यागलं ब्यागलं द्यःखः पांगाय् थिंलाथ्व नवःमि खुन्हु जात्रा याइगु चलन दु । थुगु जात्राया झ्वलय् निखः द्यःखःयात ब्यागलं ब्यागलं कथंया द्यःयात मूल द्यः कथं नाला जात्रा याइगु खः । छखः द्यःखय्त विष्णुदेवी अले छखः द्यःखतय् बालकुमारीयात मूल द्यः कथं नाला जात्रा याइगु खः ।
सतुंगलय् प्वंखः जात्रा
येँया पश्चिम लागाया नेवाः वस्ती सतुंगलय् जात्राया झ्वलय् थिंलाथ्व एकादशी खुन्हु सुलं च्वना द्धादशी खुन्हु प्वंखः जात्रा याइगु चलन दु । द्यःया मूर्ति मदुगु खः कुबिया सांस्कृतिक बाजं थाना याइगु जात्रायात हे प्वंखः जात्रा धाइगु खः । प्वंखः जात्रायात सतुंगःया नेवाःतय्सं विशेष कथंया महत्व बियातःगु दु ।
जात्रा गबलेनिसें सुरु जूगु खः ?
थुगु कथं येँया दक्षिण पश्चिम लागाय् जुइगु बखुमदः जात्रा अर्थात न्हय्गां जात्रा गबलेनिसें सुरु जुल धकाः इतिहासय् वा अभिलेखय् आः तक गनं नं लुयावःगु खने मदुनि । अय्नं मल्लकालय् हे दक्ले अप्वः पीगं द्यः अर्थात पीठगणया जात्रा सुरु जूगु नाप नापं नेवाः वस्ती विकास जूगुलिं अबलेनिसें हे थुगु जात्रा सुरु जूगु खयेमाः धकाः मनूतय्सं अनुमान यानातःगु दु । विशेष याना रत्न मल्लया इलय् कुकुं भोटेतय्सं थाय् थासय् दुःख बिउगु जुया अबले थीथी वस्ती विस्तार याःगु खँ देवमाला वंशावलीइ उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।
उगु हे इलय् पांगा, नगां नं वस्ति विकास जूगु अले किपूया चाकःहिइक ल्ह्वंखा, मच्छेगां व सतुंगः नं विकास याना इमित छगू हे थासय् तया एकीकृत यायेगु नापं जाना वनेगु नितिं हे थुगु जात्रा सुरु याःगु खयेमाः धकाः अनुमान यानातःगु दु ।
जात्राया विशेषता
बखुमदः जात्राया विशेषता धइगु हे न्हय्गू हे नेवाः वस्तीइ छगू हे इलय् लाका जात्रा जुइगु खः । अले नसाया ल्याखं चिकुलाया ई जुया तःखाः दयेका नयेगु हे थुगु जात्राया मेगु विशेषता जुयाच्वंगु दु । बखुमदः जात्राया झ्वलय् ह्वइगु स्वां धइगु लालपाते स्वां जुया द्यःयात लालेपाते स्वां छुकेगु अर्थात छायेगु हे मेगु विशेषता जुयाच्वंगु दु । उगु हे कथं जात्रा क्वचय् धुनेवं हे वइगु पुन्हि धइगु योमरि पुन्हि खः । अले पुन्हि तक नं नखः कथं हना थःथितियात पाहां ब्वनीगु जुया योमरि पुन्हि तकं छगू कथं हनेगु यानाच्वंगु मदु । उकिं थ्व छगू नं बखुमदः जात्राया विशेषता जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमखु ।
No comments:
Post a Comment