यँेया मौलिक नखः येँयाः —३
श्रीकृष्ण महर्जन
यःसिंयात पूजा नापं नगर प्रवेश
यःसि गुँइ नं साला हःगु यःसियात कायाः अष्टमीया छन्हु न्ह्यः सप्तमी खुन्हु चिकं इलेमाःगु चलन दु । अथे चिकं इलेगु नाप नापं ह्याउूगु बाला बाला याना रंग नं पायेगु याइ । अथे चिकं पायेगु व रंग पायेगुयात नागया रुप बिइगु धाइ । गुलिं गुलिसिनं यःसि तमज्यायेमा धकाः अथे चिकं पाइगु खः धकाः नं धायेगु याना वयाच्वंगु
दु । कायाः अष्टमी खुन्हु यःसियात विशेष कथं पुजा याइ । साइत स्वया यःसि नगरय् प्रवेश याकेगु ज्या याइ । पुजा याये धुंकाः गुरुजुया पल्टनपाखें तोप तया निपु खिपः तया यःसियात साला नगरय् प्रवेश याकी । उकियात हे यःसि नगर प्रवेश याकूगु धाइ । भोताहिति लागांनिसें यःसि साला यंकूगुया ल्यूल्यू सांस्कृतिक बाजं थाना नापं गुरुजुया पल्टन नं ल्यूल्यू वनेगु याइ । अथे सालाः यंकूगु यःसि भोताहिति, असं, वंघ जुया हनुमानध्वाखाय् यंकी । अथे यःसि नगरय् प्रवेश याकेगु अर्थात हनुमानध्वाखाय् थ्यनकी जक हनुमानध्वाखय् सगं कया बेचलिं चिना यःसि गुूइ यःसिं काःवंपिं हनुमानध्वनाखय् दुहां वने जिउ धाइगु मान्यता दु ।
वलः घायेगु
यःसि थनेगु नितिं खिपतं चीगुयात वलः घायेगु धाइ । यःसि थनेगु इलय् क्वय् हे च्वना खिपः फ्यने जिइक विशेष कथंया खिपतं चिइगु अर्थात वलः घायेगु ज्या चसांद्वया साय्मितय्सं याइगु खः । चसाूद्वया साय्मित धइगु हनुमानध्वाखा लिक्क च्वंगु साय्मितय्गु त्वाः खः । यःसि थनेगु इलय् यःसिइ पताः ब्वयेके जिइक घिरिङ तकं तयेगु याइ ।
यःसि थनीगु
येँयाःया झ्वलय् ञंलाथ्व द्वादशी खुन्हु साय्मितय्सं हनुमानध्वाखाय् यःसिं थनेगु याइ । पं निपु निपु तया च्वय्पाखे चिनाः यःसियात थनेगु नापं निपु खिपःया प्यंगू च्वका ज्वना सालाः हनुमानध्वाखाया यःसि गालय् यःसि थनेगु याइ । तसकं न्ह्याइपुक अथे यःसिं थनेगु याइ । गबले यःसिं थन अबलेनिसें येूयाः सुरु जुल धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथे यःसि हनुमानध्वाखाय् थन धुंकाः पुजा यायेगु नं याइ । उगु इलय् यःसिया चाकःहिइक च्यागः चिचिगःगु सि थनेगु याइ । उकियात च्याम्ह अजिमा धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अनं लिपा यःसिया क्वय् इन्द्र द्यःया मूर्ति तकं तये हइगु चलन दु । अथे ञलाथ्व द्धादशी खुन्हु यःसि थनेगु ज्या जुसांनिसें येूयाः क्वमचातले हे यःसि अन थनातइगु खः ।
यःसि क्वःथलीगु
येँयाःया हे झ्वलय् ञंलागा तृतिया खुन्हु अर्थात येूयाःया अन्तिम दिनय् यःसिं क्वःथलेगु याइ । । कुमारी, भैरव व गणेशया रथ क्वनेयाः चाःहिइका हया हनुमानध्वाख लागाय् जात्रा क्वचाये धुंकाः जक अथे यःसिं क्वःथलेगु याइ । बूय् सु लायाः अथे यःसि क्वःथलेगु याइ अले यःसिंयात साला यंकाः टेकुया खुसिइ विषर्जन याइगु चलन दु । थुगु कथं येूयाःया झ्वलय् यःसि जात्रा क्वचायेकीगु खः । येूयाःया झ्वलय् छगू आकर्षणया केन्द्र नाप नापं येूयाः सुरु जूगु नापं समापन जूगु संकेत बियाच्वंगु यःसिया थीथी पक्ष धइगु तसकं महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु खने दु ।
येँयाःया नानिचा याः
येूया मौलिक कथंया नखः धइगु येूयाः खःसा येूयाःया इलय् थीथी कथंया ब्वज्यानिसें जात्रा अले प्याखं कयनीगु तकं चलन दु । मल्लकालंनिसें कुमारीया रथ जात्रा यायेगु सुरु याःगु जूसां वसिबें न्ह्यःनिसें हे येूयाःया झ्वलय् थीथी कथंया सांस्कृतिक ज्याझ्वः याना वयाच्वंगु खयेमाः धकाः मनूतय्सं अनुमान यानातःगु दु । येूयाःया झ्वलय् जुइगु थीथी कथंया धार्मिक व सांस्कृतिक ज्यात मध्ये कुमारी, भैरव व गणेशया रथ जात्रायात प्रमुख जात्राया रुपय् नालातःगु दु । अले दक्ले आकर्षणया केन्द्र नं व हे जुयाच्वंगु दु ।
यंलाथ्व चर्तुदशीखुन्हु क्वनेयाः धकाः येँया क्वने लागाय् कुमारी, भैरव र गणेशया रथ चाःहिइकीगु चलन दुसा अथे यंलाथ्व पुन्हि खुन्हु धाःसा थनेयाः धकाः उगु हे कथं थने लागाय् जात्रा याइगु चलन दु । थुगु निगू रथ जात्रा नाप नापं याना वयाच्वंगु मेगु छगू प्रमुख जात्रा धइगु नानिचा याः खः । नानिचा याः धइगु येूयाःया दक्ले लिपांगु दिं खः । नानिचा याः यंलागा चौथि कुन्हु याइगु खः । नानिचा याःया केन्द्र किलागः
येँया थीथी लागात मध्ये किलागः लागा धइगु नानिचा याः नाप स्वापू दुगु लागा जुयाच्वंगु दु । किलागःयात किलाघः नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
उगु लागाय् घः दुगुलिं किलाघः धायेगु याना वयाच्वंगु खःसा न्हापा न्हापा किसिया गः जूगुलिं किसिगः जुजुं किलागः जूवंगु खः धकाः नं धाइ । येँयाः नाप स्वापू दुगु स्वर्गया जुजु इन्द्र येँय् वया पालिजा स्वां काःवःगु इलय् तुयुम्ह किसि गयाः वःगु अले किलागः लागाय् हे किसि तयातःगुलिं लिपा किलागः लागां हे तुयुम्ह किसि अर्थात पुलुकिसि प्याखं पिथनेगु याना वयाच्वंगु खः धाइ ।
पंबालायात पुलु धाइगु खःसा व हे पुलुं दयेकातःगु तुयुम्ह किसि जुया हे पुलुकिसि धाःगु खः । किलागः अर्थात किलाघः लागाय् तुयुम्ह किसि जक मखु स्वम्ह किसि दु । छम्ह ह्याउूम्ह किसि अले मेम्ह हाकूम्ह किसि नापं तयुम्ह किसि अर्थात पुलुकिसि खः । पुलुकिसि येूयाःया इलय् अनया ज्यापुतय्सं प्याखं ल्हुइकेगु याना वयाच्वंगु दुसा ह्याउम्ह किसि धाःसा अनया किसि देगलय् पलिस्था यानातःगु दु । अथे हे हाकुम्ह किसिया ख्वाःपाः अनया द्यःछेँय् तयातःगु दु ।
नानिचा याः खुन्हु मूल रुपं कुमारी, भैरव व गणेशया रथ किलाघः लागाय् चाःहिइके हइगु खः । न्हापा न्हापा सवभकु प्याखं, पुलुकिसि व लाखे नाप स्वापू दुपिं मनूतय्गु दथुइ ल्वापु जुइगु जुया थवं थवय् सहलह ब्याका २०३५ सालंनिसें पुलुकिसि, सवभकु नापं लाखेयात पूजा यायेगु ज्या याःगु खः । अबलेनिसें उगु लागाय् पूजा यायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
किलागः लागां हे पुलुकिसि पिकायेगु नाप नापं दीप्याखं येूयाःया इलय् पिकायेगु याना वयाच्वंगु दु । उगु हे कथं सवः भकु प्याखं पिकायेगु नितिं नं हल्चोकया पुतुवारत किलागः लागाय् हे येूयाः ज्वःछि च्वनेगु नापं अनं हे उगु प्याखं पिथनेगु तकं याना वयाच्वंगु दु ।
ऐतिहासिक पक्ष
येँयाः मल्लकालंनिसें सुरु जूगु खःसा लिपा राणा कालय् वया जक सुरु जूगु खः धाइ । जुद्ध शम्शेर राणाया इलंनिसें जक नानिचा याः सुरु जूगु खः धाइ । वसिबें न्ह्यः निन्हु जक येूयाः धकाः
कुमारीया खः क्वःने व थने साला वयाच्वंगु खः धाइ ।
तत्कालिन अवस्थाय् अन नानिचा नांम्ह मिसा दुगुलिं उम्ह मिसाया नामं हे नानिचा याः सुरु याःगु खः धाइ । तर उगु खँयात किलाघः लागाया स्थानीयवासीत स्वीकार यायेत तयार मदु । किलाघः लागायापिन्सं मल्ल कालंनिसें हे नानिचा याः सुरु जूगु खः धकाः दावी याना वयाच्वंगु दु । मल्ल कालंनिसें सुरु जूगु मखुसा छु जुया नानिचा याः खुन्हु राष्टूप्रमुखं कुमारीया ल्हातं सिन्हः तिइमाःगु नापं यःसिं क्वःथलेगु ज्या जुइ धकाः न्ह्यसः तकं तया वयाच्वंगु दु । न्ह्यागु इलंनिसें नानिचा याः सुरु जूगु जूसां नं आखिर आः वया येूयाःया छगू महत्वपूर्णगु अंग जुया बिइ धुंकूगु दु ।
नानिचायाः
यँेयाःया झ्वलय् यंलागा तृतिया कुन्हु नानिचा याः । थुकुन्हु नं बसन्तपुलिंनिसें हे सांस्कृतिक बाजं थानाः न्ह्यइपुक रथ जात्रा याइगु खः । लाखे, सवःभकु, पुलुकिसि प्याखं लिउलिउ रथ सालाः यंकेगु याइ । थुगु दिनय् येूया बसन्तपू लागांनिसें रथ जात्रा याना यंकीगु खः ।
रथ जात्राया झ्वलय् प्याफः, यत्खा, न्यत, किलाघः, भ्याचाद्यः, वंघः, मखं जुया बसन्तपुलिइ हे थ्यंका क्वचायेकीगु खः । अथे नानिचा याःया इलय् किलाघलय् दी प्याखं क्यना च्वनेमाःगु चलन दु ।
कुमारीया रथ साला हइगु इलय् अन दी प्याखं क्यना कुमारीं दैत्ययात बध यायेगु प्याखं क्यनेमाःगु खः । प्याखंया झ्वलय् कुमारीलिसे ल्वाल्वां दैत्य बिसिउ वनीगु खः । उकिं नानिचा याः खुन्हु किलघः लागाय् रथ तकं छु. ई दिके मालीगु अवस्था दु । उकिं नं नानिचा याःया इलय् किलाघः लागा छगू कथं केन्द्र जुयाच्वंगुदु ।
कुमारीपाखें सिन्हः तिइगु
येँयाःया झ्वलय् क्वने याः कुन्हु अर्थात कुमारीया रथ सालीगु न्हापांगु दिनय् राष्टूप्रमुख बसन्तपुलिइ उपस्थिति जुइमाःगु चलन दु । अथे हे येूयाःया दक्ले लिपांगु दिं नानिचा याः कुन्हु नं राष्टूप्रमुख उपस्थिति जुइगु चलन दु । थुकुन्हु कुमारी छेूय् वना कुमारीया ल्हातं राष्टू प्रमुखं सिन्हः तिइमाःगु चलन दु । उकिं नानिचा याःया थ्व छगू महत्वपूर्णगु पक्ष जुयाच्वंगु दु । अथे कुमारीया ल्हातं सिन्हः तिइगुया अर्थ राज्य संचालनया नितिं पुनरवहाली जुइगु खः धकाः तकं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
यःसिं क्वःथलीगु
येँयाःया झ्वलय् हनुमानध्वाखाय् थनातःगु यःसिं नानिचा याः कुन्हुृ क्वःथलीगु चलन दु । थुगुखुन्हु हे हनुमानध्वाय् थनातःगु यःसिं क्वःथला विषर्जन यायेगु धकाः खुसिइ यंकेमाःगु चलन दु । अथे हे नानिचा याः खुन्हु कुमारीया रथ सालेगु ज्या क्वचाये धुंकाः जक थाय् थासय् ब्वयातःगु थीथी कथंया द्यः दुकायेगु तकं याइ ।
मिसापिन्सं कुमारी सालेगु नानिचा याः धइगु मिसापिनिगु हे नामं कुमारी, भैरव नापं गणेद्यःया रथ जात्रा जुइगु जुया लिपांगु इलय् वया इन्द्रजात्रा रथ व्यवस्थापन समितिपाखें मिसापिन्सं हे रथ सालेगु व्यावस्था याःगु दु । २०६९ सालंनिसें उगु कथं मिसापिन्सं हे सालेगु व्यवस्था याःगु खः ।
नानिचा याःया नितिं रथ सालीपिं मिसापिन्त ला झन प्रहरीतय्सं तालिम बिइगु ज्या तकं याःगु दु । उकिं येँयाःया झ्वलय् कुमारी, भैरव व गणेशया रथ सालेगु ज्याय् मिसापिं झन झन सक्रिय जुया वःगु दु ।
न्ह्यागु जूसां येूयाःया झ्वलय् नानिचा याः कुन्हु क्वनेयाः व थःनेयाः कुन्हु थें हे रथ जात्रा यायेमाःगु, पुलुकिसि, लाखे, सव भकु नापं दी प्याखं क्यनेमाःगु अले यःसिं क्वःथलाः जात्रा क्वचायेकेगु नाप नापं राष्टूप्रमुखं कुमारीया ल्हातं सिन्ह तिइमाःगु चलन दु । उकिं येँयाःया छगू महत्वपूर्णगु याःया रुपय् नानिचा याः जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमखु । क्वचाल...
श्रीकृष्ण महर्जन
यःसिंयात पूजा नापं नगर प्रवेश
यःसि गुँइ नं साला हःगु यःसियात कायाः अष्टमीया छन्हु न्ह्यः सप्तमी खुन्हु चिकं इलेमाःगु चलन दु । अथे चिकं इलेगु नाप नापं ह्याउूगु बाला बाला याना रंग नं पायेगु याइ । अथे चिकं पायेगु व रंग पायेगुयात नागया रुप बिइगु धाइ । गुलिं गुलिसिनं यःसि तमज्यायेमा धकाः अथे चिकं पाइगु खः धकाः नं धायेगु याना वयाच्वंगु
दु । कायाः अष्टमी खुन्हु यःसियात विशेष कथं पुजा याइ । साइत स्वया यःसि नगरय् प्रवेश याकेगु ज्या याइ । पुजा याये धुंकाः गुरुजुया पल्टनपाखें तोप तया निपु खिपः तया यःसियात साला नगरय् प्रवेश याकी । उकियात हे यःसि नगर प्रवेश याकूगु धाइ । भोताहिति लागांनिसें यःसि साला यंकूगुया ल्यूल्यू सांस्कृतिक बाजं थाना नापं गुरुजुया पल्टन नं ल्यूल्यू वनेगु याइ । अथे सालाः यंकूगु यःसि भोताहिति, असं, वंघ जुया हनुमानध्वाखाय् यंकी । अथे यःसि नगरय् प्रवेश याकेगु अर्थात हनुमानध्वाखाय् थ्यनकी जक हनुमानध्वाखय् सगं कया बेचलिं चिना यःसि गुूइ यःसिं काःवंपिं हनुमानध्वनाखय् दुहां वने जिउ धाइगु मान्यता दु ।
वलः घायेगु
यःसि थनेगु नितिं खिपतं चीगुयात वलः घायेगु धाइ । यःसि थनेगु इलय् क्वय् हे च्वना खिपः फ्यने जिइक विशेष कथंया खिपतं चिइगु अर्थात वलः घायेगु ज्या चसांद्वया साय्मितय्सं याइगु खः । चसाूद्वया साय्मित धइगु हनुमानध्वाखा लिक्क च्वंगु साय्मितय्गु त्वाः खः । यःसि थनेगु इलय् यःसिइ पताः ब्वयेके जिइक घिरिङ तकं तयेगु याइ ।
यःसि थनीगु
येँयाःया झ्वलय् ञंलाथ्व द्वादशी खुन्हु साय्मितय्सं हनुमानध्वाखाय् यःसिं थनेगु याइ । पं निपु निपु तया च्वय्पाखे चिनाः यःसियात थनेगु नापं निपु खिपःया प्यंगू च्वका ज्वना सालाः हनुमानध्वाखाया यःसि गालय् यःसि थनेगु याइ । तसकं न्ह्याइपुक अथे यःसिं थनेगु याइ । गबले यःसिं थन अबलेनिसें येूयाः सुरु जुल धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अथे यःसि हनुमानध्वाखाय् थन धुंकाः पुजा यायेगु नं याइ । उगु इलय् यःसिया चाकःहिइक च्यागः चिचिगःगु सि थनेगु याइ । उकियात च्याम्ह अजिमा धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । अनं लिपा यःसिया क्वय् इन्द्र द्यःया मूर्ति तकं तये हइगु चलन दु । अथे ञलाथ्व द्धादशी खुन्हु यःसि थनेगु ज्या जुसांनिसें येूयाः क्वमचातले हे यःसि अन थनातइगु खः ।
यःसि क्वःथलीगु
येँयाःया हे झ्वलय् ञंलागा तृतिया खुन्हु अर्थात येूयाःया अन्तिम दिनय् यःसिं क्वःथलेगु याइ । । कुमारी, भैरव व गणेशया रथ क्वनेयाः चाःहिइका हया हनुमानध्वाख लागाय् जात्रा क्वचाये धुंकाः जक अथे यःसिं क्वःथलेगु याइ । बूय् सु लायाः अथे यःसि क्वःथलेगु याइ अले यःसिंयात साला यंकाः टेकुया खुसिइ विषर्जन याइगु चलन दु । थुगु कथं येूयाःया झ्वलय् यःसि जात्रा क्वचायेकीगु खः । येूयाःया झ्वलय् छगू आकर्षणया केन्द्र नाप नापं येूयाः सुरु जूगु नापं समापन जूगु संकेत बियाच्वंगु यःसिया थीथी पक्ष धइगु तसकं महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु खने दु ।
येँयाःया नानिचा याः
येूया मौलिक कथंया नखः धइगु येूयाः खःसा येूयाःया इलय् थीथी कथंया ब्वज्यानिसें जात्रा अले प्याखं कयनीगु तकं चलन दु । मल्लकालंनिसें कुमारीया रथ जात्रा यायेगु सुरु याःगु जूसां वसिबें न्ह्यःनिसें हे येूयाःया झ्वलय् थीथी कथंया सांस्कृतिक ज्याझ्वः याना वयाच्वंगु खयेमाः धकाः मनूतय्सं अनुमान यानातःगु दु । येूयाःया झ्वलय् जुइगु थीथी कथंया धार्मिक व सांस्कृतिक ज्यात मध्ये कुमारी, भैरव व गणेशया रथ जात्रायात प्रमुख जात्राया रुपय् नालातःगु दु । अले दक्ले आकर्षणया केन्द्र नं व हे जुयाच्वंगु दु ।
यंलाथ्व चर्तुदशीखुन्हु क्वनेयाः धकाः येँया क्वने लागाय् कुमारी, भैरव र गणेशया रथ चाःहिइकीगु चलन दुसा अथे यंलाथ्व पुन्हि खुन्हु धाःसा थनेयाः धकाः उगु हे कथं थने लागाय् जात्रा याइगु चलन दु । थुगु निगू रथ जात्रा नाप नापं याना वयाच्वंगु मेगु छगू प्रमुख जात्रा धइगु नानिचा याः खः । नानिचा याः धइगु येूयाःया दक्ले लिपांगु दिं खः । नानिचा याः यंलागा चौथि कुन्हु याइगु खः । नानिचा याःया केन्द्र किलागः
येँया थीथी लागात मध्ये किलागः लागा धइगु नानिचा याः नाप स्वापू दुगु लागा जुयाच्वंगु दु । किलागःयात किलाघः नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
उगु लागाय् घः दुगुलिं किलाघः धायेगु याना वयाच्वंगु खःसा न्हापा न्हापा किसिया गः जूगुलिं किसिगः जुजुं किलागः जूवंगु खः धकाः नं धाइ । येँयाः नाप स्वापू दुगु स्वर्गया जुजु इन्द्र येँय् वया पालिजा स्वां काःवःगु इलय् तुयुम्ह किसि गयाः वःगु अले किलागः लागाय् हे किसि तयातःगुलिं लिपा किलागः लागां हे तुयुम्ह किसि अर्थात पुलुकिसि प्याखं पिथनेगु याना वयाच्वंगु खः धाइ ।
पंबालायात पुलु धाइगु खःसा व हे पुलुं दयेकातःगु तुयुम्ह किसि जुया हे पुलुकिसि धाःगु खः । किलागः अर्थात किलाघः लागाय् तुयुम्ह किसि जक मखु स्वम्ह किसि दु । छम्ह ह्याउूम्ह किसि अले मेम्ह हाकूम्ह किसि नापं तयुम्ह किसि अर्थात पुलुकिसि खः । पुलुकिसि येूयाःया इलय् अनया ज्यापुतय्सं प्याखं ल्हुइकेगु याना वयाच्वंगु दुसा ह्याउम्ह किसि धाःसा अनया किसि देगलय् पलिस्था यानातःगु दु । अथे हे हाकुम्ह किसिया ख्वाःपाः अनया द्यःछेँय् तयातःगु दु ।
नानिचा याः खुन्हु मूल रुपं कुमारी, भैरव व गणेशया रथ किलाघः लागाय् चाःहिइके हइगु खः । न्हापा न्हापा सवभकु प्याखं, पुलुकिसि व लाखे नाप स्वापू दुपिं मनूतय्गु दथुइ ल्वापु जुइगु जुया थवं थवय् सहलह ब्याका २०३५ सालंनिसें पुलुकिसि, सवभकु नापं लाखेयात पूजा यायेगु ज्या याःगु खः । अबलेनिसें उगु लागाय् पूजा यायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
किलागः लागां हे पुलुकिसि पिकायेगु नाप नापं दीप्याखं येूयाःया इलय् पिकायेगु याना वयाच्वंगु दु । उगु हे कथं सवः भकु प्याखं पिकायेगु नितिं नं हल्चोकया पुतुवारत किलागः लागाय् हे येूयाः ज्वःछि च्वनेगु नापं अनं हे उगु प्याखं पिथनेगु तकं याना वयाच्वंगु दु ।
ऐतिहासिक पक्ष
येँयाः मल्लकालंनिसें सुरु जूगु खःसा लिपा राणा कालय् वया जक सुरु जूगु खः धाइ । जुद्ध शम्शेर राणाया इलंनिसें जक नानिचा याः सुरु जूगु खः धाइ । वसिबें न्ह्यः निन्हु जक येूयाः धकाः
कुमारीया खः क्वःने व थने साला वयाच्वंगु खः धाइ ।
तत्कालिन अवस्थाय् अन नानिचा नांम्ह मिसा दुगुलिं उम्ह मिसाया नामं हे नानिचा याः सुरु याःगु खः धाइ । तर उगु खँयात किलाघः लागाया स्थानीयवासीत स्वीकार यायेत तयार मदु । किलाघः लागायापिन्सं मल्ल कालंनिसें हे नानिचा याः सुरु जूगु खः धकाः दावी याना वयाच्वंगु दु । मल्ल कालंनिसें सुरु जूगु मखुसा छु जुया नानिचा याः खुन्हु राष्टूप्रमुखं कुमारीया ल्हातं सिन्हः तिइमाःगु नापं यःसिं क्वःथलेगु ज्या जुइ धकाः न्ह्यसः तकं तया वयाच्वंगु दु । न्ह्यागु इलंनिसें नानिचा याः सुरु जूगु जूसां नं आखिर आः वया येूयाःया छगू महत्वपूर्णगु अंग जुया बिइ धुंकूगु दु ।
नानिचायाः
यँेयाःया झ्वलय् यंलागा तृतिया कुन्हु नानिचा याः । थुकुन्हु नं बसन्तपुलिंनिसें हे सांस्कृतिक बाजं थानाः न्ह्यइपुक रथ जात्रा याइगु खः । लाखे, सवःभकु, पुलुकिसि प्याखं लिउलिउ रथ सालाः यंकेगु याइ । थुगु दिनय् येूया बसन्तपू लागांनिसें रथ जात्रा याना यंकीगु खः ।
रथ जात्राया झ्वलय् प्याफः, यत्खा, न्यत, किलाघः, भ्याचाद्यः, वंघः, मखं जुया बसन्तपुलिइ हे थ्यंका क्वचायेकीगु खः । अथे नानिचा याःया इलय् किलाघलय् दी प्याखं क्यना च्वनेमाःगु चलन दु ।
कुमारीया रथ साला हइगु इलय् अन दी प्याखं क्यना कुमारीं दैत्ययात बध यायेगु प्याखं क्यनेमाःगु खः । प्याखंया झ्वलय् कुमारीलिसे ल्वाल्वां दैत्य बिसिउ वनीगु खः । उकिं नानिचा याः खुन्हु किलघः लागाय् रथ तकं छु. ई दिके मालीगु अवस्था दु । उकिं नं नानिचा याःया इलय् किलाघः लागा छगू कथं केन्द्र जुयाच्वंगुदु ।
कुमारीपाखें सिन्हः तिइगु
येँयाःया झ्वलय् क्वने याः कुन्हु अर्थात कुमारीया रथ सालीगु न्हापांगु दिनय् राष्टूप्रमुख बसन्तपुलिइ उपस्थिति जुइमाःगु चलन दु । अथे हे येूयाःया दक्ले लिपांगु दिं नानिचा याः कुन्हु नं राष्टूप्रमुख उपस्थिति जुइगु चलन दु । थुकुन्हु कुमारी छेूय् वना कुमारीया ल्हातं राष्टू प्रमुखं सिन्हः तिइमाःगु चलन दु । उकिं नानिचा याःया थ्व छगू महत्वपूर्णगु पक्ष जुयाच्वंगु दु । अथे कुमारीया ल्हातं सिन्हः तिइगुया अर्थ राज्य संचालनया नितिं पुनरवहाली जुइगु खः धकाः तकं धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
यःसिं क्वःथलीगु
येँयाःया झ्वलय् हनुमानध्वाखाय् थनातःगु यःसिं नानिचा याः कुन्हुृ क्वःथलीगु चलन दु । थुगुखुन्हु हे हनुमानध्वाय् थनातःगु यःसिं क्वःथला विषर्जन यायेगु धकाः खुसिइ यंकेमाःगु चलन दु । अथे हे नानिचा याः खुन्हु कुमारीया रथ सालेगु ज्या क्वचाये धुंकाः जक थाय् थासय् ब्वयातःगु थीथी कथंया द्यः दुकायेगु तकं याइ ।
मिसापिन्सं कुमारी सालेगु नानिचा याः धइगु मिसापिनिगु हे नामं कुमारी, भैरव नापं गणेद्यःया रथ जात्रा जुइगु जुया लिपांगु इलय् वया इन्द्रजात्रा रथ व्यवस्थापन समितिपाखें मिसापिन्सं हे रथ सालेगु व्यावस्था याःगु दु । २०६९ सालंनिसें उगु कथं मिसापिन्सं हे सालेगु व्यवस्था याःगु खः ।
नानिचा याःया नितिं रथ सालीपिं मिसापिन्त ला झन प्रहरीतय्सं तालिम बिइगु ज्या तकं याःगु दु । उकिं येँयाःया झ्वलय् कुमारी, भैरव व गणेशया रथ सालेगु ज्याय् मिसापिं झन झन सक्रिय जुया वःगु दु ।
न्ह्यागु जूसां येूयाःया झ्वलय् नानिचा याः कुन्हु क्वनेयाः व थःनेयाः कुन्हु थें हे रथ जात्रा यायेमाःगु, पुलुकिसि, लाखे, सव भकु नापं दी प्याखं क्यनेमाःगु अले यःसिं क्वःथलाः जात्रा क्वचायेकेगु नाप नापं राष्टूप्रमुखं कुमारीया ल्हातं सिन्ह तिइमाःगु चलन दु । उकिं येँयाःया छगू महत्वपूर्णगु याःया रुपय् नानिचा याः जुयाच्वंगु दु धाःसां छुं पाइमखु । क्वचाल...
No comments:
Post a Comment