Tuesday, September 6, 2016

"थ्वया च्वंगु सः" उपन्यास ब्वना

"थ्वया च्वंगु सः" उपन्यास ब्वना 




समान्त
             सात सालया क्रान्तिया पृष्ठ भूमिइ सर्वसाधारण जनता नं शिक्षित जुइ दयेमा धइगु माग कथं क्रान्ति लिपा सरकारी स्तरं धराधर स्कूल कलेज धराधर चायेका हल । स्वनिगया नेवाःतय्सं साक्षर जुइमा धइगु बुलुं थुइका हल । तत्कालिन इलय्या नेवाःतय्सं थः साक्षर जुइ मखंसां थः भावि सन्ततीतय्त शिक्षित व दिक्षित यायेमा धइगु थुइका थः सन्तानतय्त सरकारी स्तरं चायेकूगु खस भाषाया ब्वने कुथिइ काय् म्ह्यायेयात ब्वंके छ्वल । छगु वास्तविक खँ तत्कालिन इलय् थ्व स्वनिगलय् निरंकुश तानाशाही राणा शासन खया नं नेपाल भाषा हे थनया अनौपचारिक रुपं हे जुसां आधिकारिक भाषा जुया च्वंगु खः । सरकारी कामकाजी भाषा खस भाषा जुसां । तर सात सालया क्रन्तिया लिपा सरकारी रुपं थनया आदिवासी नेवाःतय् नं खस भाषां हे शिक्षा बीगु यात । खस भाषितय्गु भाषिक एकाधिकार नीति कथं थ्व नीतियात अधिराज्य न्यकं लागु यात । स्वनिगया नेवाःतय् दथुइ खस भाषा मसय्कं आखः ब्वने सइ मखु हे धकाः भ्रम ब्वलंका विल । थ्व हे खस भाषितय्गु भ्रमं नेवाःतय्सं नं खस भाषा मसल धासा छुं नं मसइगु, मसीगु व न्ववाये मफइगु भ्रमय् लाना थःगु मां भाय् नेपाल भाषायात हेबाय् चेवाय् याना नेवाःतय्सं छेँखा पतिकं ससां मससां बराय्चाया थः सन्तानतय्त खस भाषा खँ ल्हायेगु व ल्हाकेगु याना भाषा त्वतल । लजगा त्वता, अपुगु लजगा माः जुल । नेवाःतय्गु मु लजगा धइगु बुँज्या खः । बँु ज्या याये मंमन्त । बुँ मिया छेँ दना बालं विया याउंक दां प्वचि खना म्वंद्वं मखंम्हं जाःकि द्वं खना आते चाथें नेवाःत दां प्वः ची खना वेँ चाल । थःगु तलिजि त्वतल । स्वनिगःपिने वपिं गैर नेवाःतय्गु संस्कृति नाल । दाजु किजा, फुकि म्वाल ।  नीगतिइ खँय् थःगु थाय्बाय् त्वता पलायन जुल । दाजु–किजा जाःसा त्वाः ख्याये फु । त्वाः त्वाः मिले जुसा दे ख्याये फु । धइगु नेवाःतय् दथुइ लोकं ह्वाःगु धापु ल्वःमंकल । ‘भाइ फुटे गंवार लुटे ।’ हिन्दुस्तानी धापु थें पिने वःपिं खस ब्रम्हुतय्सं नेवाःदाजुकिजा दथुइ ल्वापु थना, नेवाःतय्गु थाय्बाय् फुसा सितिकं मफुसा खी साया भावं न्याना काल । नेवाःतय्गु म्ह्याय् व काय्मचा बल्छिइ न्याः क्यंकेथें क्यंका नेवाःतय्गु सम्पत्ति हे थःगु याना काल । तर नं नेवाःत न्ह्यलं मचा, थौंतकं न्ह्यलं ब्वाना हे  च्वन ।

थ्व देसय् नेवाःत जक मखु मैथली भाषि मधेशी, थारु, तामाङ्ग, गुरुङ्ग, मगर, शेर्पा, लिम्बु भोटे नं दूगु खः । तर इमिसं थःगु भाषा, संस्कृति व जीवनशैलीयात निरंकुश राणाकालिन वाय् एकतन्त्रीय पंचायतीकालीनय् मत्वतु । थःगु भाषा, संस्कृति नाला म्वाका तल । जीविकोपार्जनया नितिं स्वनिगलय् दुहां वसां थःगु भाषायात कः घाना च्वन ।  नेवाःत अजाम्ह नस्लया मनु खः । गुम्हं भ्याय्....भ्याय्....हाला झ्वागलय् कुहां वनिपिं खः । अथे जुया थौं नेवाःतय्सं थःगु धर्म नं त्वता आयातित धर्म नं नाःजुया च्वंगु जुल । नेवाः थःगु जाति, भाषा, संस्कृति व गौरवय् धस्वना च्वने मफुम्ह जाति खः । काय् मिया च्यः न्याइगु बुद्धिया मनु खः ।

लौकं ह्वाम्ह उपन्यासकार भाजु नजरराम महर्जनया उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ नेवाःतय् दथुइ ब्वलना च्वंगु विसंगति व विकृतिया विरुद्धया सः खः । थ्व सः न्यय्दँ न्ह्य हे थ्वये माःगु खः । नेवाःतय्सं थःगुजाति अस्तित्वयात थातं तयाः नाला काये मफूगु व आधुनिकिकरण सभ्य जुइगु नामय् पिने वःपिनिगु देखासिकी व हाहालय् थःगु पहिचानयात त्वतूतु वना थौं नेवाःजातिया भाषा, साहित्य–कला, तजिलजि न्हना वना नेवाःजाति हे संकटय् लाः वंगुया सः खः ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।

           इतिहासया छगु कालखण्डय् नेवाःत सभ्य, सुसंस्कृत व सुशिक्षित धकाः सुपरिचित जुया च्वंगु खः । तर इतिहासयात स्वयेगु खःसा थ्व देशय् नेवाःतय्गु भाषा, संस्कृति व सभ्यता नाला नेपाःमियात यक्व शासकतय्सं शासन याना वंगु इतिहास दु । फलानाम्ह मल्ल जुजुं थ्वःगु भाषा थू, कविता च्वयेफु धइगु इतिहास जक मखु येँया हनुमान ध्वाखाय् ल्ह्वँ पौलय् हे किया तःगु झिसं खंके फू । तत्कालिन इलय् जुजुतय्गु साक्षरतायात स्वयेगु खःसा सर्वसाधारण नेवाःत तसकं हे साक्षर जुइमाःगु खः । तर जुजुया लाय्कुया चाकलय् चाहिलिपिं भाइभादारत, जुजुया सन्तान जक गुरुपाखें शिक्षा ग्रहण यायेगु अवसर प्राप्त जूगु इतिहास अध्ययन यायेगु इलय् थूइके फू । सतप्रतिशत सर्वसाधारण जनता निरक्षर, शिक्षापाखें बन्चित । बुँ ज्याये सिमित । थ्वया लिच्व खः, गोर्खाया जुजु पृथ्वी नारायण शाहपाखें याउंक हता याना थ्व स्वनिगःयात अधिनय् काःगु । मल्ल जुजुपिसं दूरदर्शिता तय् फूगु खसा नेपाःया राज्य शक्ति खसब्राम्हण तय्गु ल्हातय् अवश्य नं मलाइगु खइ । थौं खस ब्राम्हणतय्गु एकात्मक राज्य दुने नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं राज्यपाखें अनेकौं विभेद व उत्पीडन फये माला च्वंगु दु ।

             राज्यंपाखें वीगु सुविधापाखें बन्चित जुइ मालाच्वंगु दु । थ्व राज्यपाखें याइगु विभेद दुने नेवाःत अझ उप्वः पिडित व प्रताडित जुइ माला च्वंगु खः । षडयन्त्रया मू टारगेत नं नेवाःत हे लाना वःगु हुनि थौ नेवाःतय्गु अस्तित्व इमिसं चाहे जु थें ध्रापय् लाः वंगु खः । ध्रापय् लाः वनेगुलिइ नेवाःतय्गु थःगु हे नं चय्ब्व ल्हा दु । थ्वया हे विरुद्ध ख नजररामयाः उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।

               उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ छम्ह साधारण पाठकया दृष्टिइ जक मखु विशिष्ट व बुद्धिजीवि पाठक दथुइ नं उतिग्यंक पठनीय व मनन योग्य जु । थःत नेवाः धकाः धाइपिसं थ्व उपन्यास छक्व ब्वने माःगु सफु खः । मुकं किपुया नेवाः परिवेशय् च्वया तःगु व किपुमिपिंसं साक्षात्कार याना वया च्वंगु समस्या जुसां थ्व समस्या धइगु स्वनिगःया सकल नेवाःतय्गु समस्या खः ।  नेपाल भाषा ख्यलय् नेपाल संम्बत् ११०५ निसें आख्यानकारया रुपय् थतः म्हसिका वया च्वम्ह भाजु नजरराम महर्जनया झिनछगु उपन्यास खः । थ्वसिबें न्ह्यः मिपुसा, न्ह्याना च्वंगु पलाः,, झ्वाः जुया वंगु स्वाँ, लिजला, थःकतः, भावना, वः सु ?, थः सु कतः सु ?, जि सतः मखु, लसना थें जाःगु उपन्यास च्वया नेपाल भाषाया साहित्यया धुकु बल्लाका मां भाय्या सेवा याना वया च्वम्ह सिद्धहस्त उपन्यासकार खः भाजु नजर राम महर्जजन । वयेकया च्वसां पिदंगु उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ब्वब्वं वने बलय् नुग्लय् थ्यू ।

              उपन्यास दुनेया पात्रया मखु, सकल नेवाःतयूगु जीवनया थथ्या क्वथ्या खः धइथे अनूभुति जु । आप्रवासी गैर नेवाःतय्सं स्वनिगया नेवाःतय्त अने कथं दुःख बीगु थः म्ह्याय् मचा नेवाः काय मचानाप यःथ्य चाहिका छ्वःइगु तर अनैतिक ज्याःय् संलग्नया द्वपं नेवाःतय्त छ्यनय् दिका ख्याना गलत ढंग लवः नं इमिसं काइगु अथें नेवाःतय्गु छेँ बालं च्वं वया नेवाःतय्त हे ख्याय्त सनिगु थे जाःगु चिचिधंगु घटनायात तकं थाय् विया, नेवाःतय्त जुया च्वंगु समस्या उल्ला क्यनेत ताः लागु उपनयास खः ‘थ्वया च्वंगु सः’ ।

छम्ह सिद्धहस्त उपन्यासकारया च्वसा पिदंगु उपन्यास ‘थ्वया च्वंगु सः’ ब्वना वने बलय् गनं दिपा काये म्वायेकं न्ह्याना वं । थ्व महत्वपूर्ण पक्ष खः । तर भतिचा दुवाला स्वस्वं वने बलय् पुखुलिइ मुना च्वंगु लः निकासा चायेका बी वं छ्वालल न्ह्यना वंगु लःया गति थें ताये दु गुगुलिइ छु रिदम मदु । गुलि खुसि थःगु तालय् कलकल ध्वंनि न्ह्याना मिठास व कर्ण प्रिय जुइगु खः व जिं अनुभूति याये मखं । अथे धइगु उपन्यास प्रस्तुति खग्वःया दृश्यया अभाव प्रस्त हे खने दु । किपुया धार्मिक सांस्कृतिक पक्षयात छगु दतले न्ह्यथने ताःलाःगु दु । तर प्रकृति व मौसमया शव्द चित्रण मदया उपन्यास ब्वब्वं वने बलय् उपन्यास मखु निबन्ध ब्वना च्वनाःगु वाय् छु पौया च्वसु ब्वना च्वनाःगु जक खला धइगु भान  जु । अथे धइथें मन्द फल्चा मुनिपिं पात्रतय्त संवाद यायेकेगु झ्वलय् गुम्ह पात्रया संवाद धइगु खँय् सर्वसाधारण पाठकयात अलमलय् लाकेगु प्राविधिक पक्ष कमजोर खने दु । थःजाःगु चिंचिं धंगु कमजोर पक्षयात मखंसु यायेगु खसा ‘थ्वया च्वंगु सः’ उपन्यास तसकं च्वयेछाये बःजु । थःजागु उपन्यास नेपाल भाषा ख्यलय् पिदने माःगु निगु दशक न्ह्य हे खः । आः हे नं थ्व तधंगु उपलब्धी खः । सुभाय्

No comments:

Post a Comment